Wczoraj w całej Katalonii (autonomiczny region Hiszpanii) odbył się jednodniowy strajk generalny, zwołany przez zaprzyjaźnione z Inicjatywą Pracowniczą związki zawodowe: CGT, CNT i Solidaridad Obrera. Strajk jest odpowiedzią ruchu pracowniczego na próbę siłowego powstrzymania przez rząd w Madrycie referendum ws. niepodległości regionu. Odmowie pracy towarzyszyły demonstracje i protest uliczne zwołane po tym, jak ponad 800 osób zostało rannych gdy hiszpańska policja próbowała uniemożliwić przeprowadzenie głosowania.

[przeczytaj wspólne stanowisko CGT, CNT i Solidaridad Obrera] [przeczytaj list otwarty sekretarza CNT ds. międzynarodowych]

Poniżej publikujemy stanowisko ws. strajku generalnego w Katalonii podpisane przez związki zawodowe CGT, CNT, Solidaridad Obera oraz działające w Katalonii organizacje anarchistyczne.

Okres po roku 1970 był w Polsce czasem przemian społecznych i ekonomicznych. Ekipa Edwarda Gierka stopniowo poprawiała sytuację gospodarczą w kraju. Usprawniano zaopatrzenie, pojawiały się wcześniej niedostępne towary zagraniczne. Po strajku w Łodzi w roku 1971 nie było już większych protestów aż do 1976 r.

O migracji, protestach w sektorze logistycznym, blokowaniu eksmisji, strajku ponadnarodowym i konieczności łączenia walk mówią Roberta i Eleonora – członkinie włoskiego kolektywu Connessioni Precarie (sieci/połączenia prekarne). W centrum swojej aktywności politycznej stawiają wspieranie migrantów i sprekaryzowanych pracowników. Kolektyw jest jednym z głównych inicjatorów i założycieli sieci “Na rzecz ponadnarodowego strajku społecznego”, której spotkanie odbędzie się 2-4 października br. w Poznaniu.

Po Drugiej Wojnie światowej rozpoczęła się odbudowa ruchu pracowniczego. W realizacji społecznych haseł nowej władzy wiele załóg widziało szansę na przejęcie zakładów pracy i utworzenie w nich samorządów. Już wkrótce jednak okazało się, że władzom wcale nie chodzi ani o społeczną kontrolę środków produkcji, ani o organizację robotników, lecz o nacjonalizację i narzucenie stalinowskiej dyscypliny pracy.

Na początku listopada tego roku w Belgii 100 tys. pracowników protestowało przeciwko centroprawicowemu rządowi planującemu wprowadzenie tzw. oszczędności budżetowych. Oznaczają one m.in. podwyższenie wieku emerytalnego z 65 do 67 lat, podniesienie kosztów edukacji i zmniejszenie dodatku na dziecko. Demonstracje zorganizowały trzy związki zawodowe: chadecki, liberalny i socjalistyczny. Doszło do starć z policją, a rząd wydawał się zaskoczony gwałtowną reakcją pracowników.

Po wydarzeniach roku 1923 i zmianie rządu sytuacja gospodarcza i społeczna w kraju zaczęła się stabilizować. Władze poradziły sobie z głównymi problemami takimi jak np. hiperinflacja. Fala strajkowa bardzo szybko opadła i w latach 1924 i 1925 dochodziło tylko do pojedynczych protestów takich jak strajk robotników Cegielskiego w drugiej połowie 1925 r.

Po roku 1906 na ziemiach zaboru rosyjskiego ruch strajkowy został praktycznie stłumiony. Prymat pod względem liczby strajków oraz wystąpień robotniczych przejęły tereny zaboru austro-węgierskiego, a zwłaszcza Kraków oraz rejony wydobycia węgla. Było to wynikiem stosunkowo największej swobody politycznej spośród wszystkich zaborów. Istnieć tam mogły organizacje socjalistyczne, a także pracownicze. W 1909 r. powołano pierwszy ogólnokrajowy związek zawodowy branży drukarskiej. W kolejnych latach liczba jego członków znacznie się zwiększyła, a organizacja miała struktury w niemal wszystkich większych ośrodkach Galicji Wschodniej i Zachodniej.

Strajk generalny jako forma zorganizowanej walki ludzi pracy o prawa ekonomiczne, ale także polityczne ma w Polsce bardzo długą tradycję. Strajki generalne towarzyszyły wielu wydarzeniom historycznym i wpływały niekiedy na losy kraju oraz społeczeństwa.

Łódź 1892

Jeden z pierwszych strajków generalnych miał miejsce w maju 1892 roku w Łodzi znajdującej się wówczas w zaborze rosyjskim. Przyczyną był wyzysk i niskie płace w fabrykach. 5 maja 1892 protest rozpoczął się od jednego z zakładów włókienniczych. Pracownicy po dyskusji między chcącymi strajkować a tymi którzy woleli podjąć pracę wyszli z zakładu i ruszyli do innych fabryk. Pod jednym z zakładów doszło do przepychanek z uzbrojonymi strażnikami, którzy nie chcieli wpuścić robotniczego pochodu na teren fabryki. Bramy zostały jednak wyważone. Wtedy doszło też do pierwszych starć z kozakami wezwanymi na pomoc przez fabrykantów. Wojsko próbowało aresztować najbardziej aktywnych uczestników protestu, a resztę zagonić z powrotem do pracy. Robotnicy odbijali jednak więźniów i stawiali czynny opór. Wojsko zaczęło strzelać i padło pierwszych pięciu zabitych. Pomimo to robotnicy nie ustępowali wspierani przez miejscową ludność, bez względu na pochodzenie etniczne i wiek. Rosyjski generał gubernator warszawski Josif Hurko przesłał wówczas obecnym w Łodzi oddziałom słynny rozkaz „strzelać, amunicji nie żałować!”. Padły kolejne strzały, a od nich zabici i ranni. Strajkujący podjęli walkę i również ranili oraz zabijali carskich żołnierzy. Tłum na wieść, że w miejscowym więzieniu katowani są schwytani robotnicy zdobył je szturmem i uwolnił przetrzymywanych. Wojsko i władze były tak przerażone, że uciekły z miasta. Jeden z najbardziej znienawidzonych fabrykantów oferował 40 tysięcy rubli za wyprowadzenie z miasta.

Ponad 200 tys. protestujących na ulicach Warszawy 14 września, trzydniowe miasteczko namiotowe, największa mobilizacja wszystkich związków zawodowych od 1989 r., ale także brak wyraźnego planu kontynuacji  protestów – to bilans „Ogólnopolskich Dni Protestu”, które odbyły się w Warszawie w dniach 11-14 września. Udział w akcjach wzięła także OZZ Inicjatywa Pracownicza.

Dni Protestu rozpoczęły się w środę 11 września demonstracjami branżowymi.  Akcje zorganizowano pod resortami: Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Zdrowia, Edukacji, Rolnictwa, Spraw Wewnętrznych. Wg. organizatorów („Solidarności”, OPZZ i Forum Związków Zawodowych) wzięło w nich udział „blisko 30 tys. osób”. Po wiecach pod ministerstwami, demonstranci i demonstrantki przeszli pod Sejm, gdzie założono trzydniowe miasteczko namiotowe. W czwartek oraz piątek w miasteczku trwały debaty eksperckie oraz „Hydepark”, na stałe dyżurowało w nim kilka tysięcy osób.

OZZ Inicjatywa Pracownicza aktywnie angażuje się w nadchodzące protesty związkowe. W ostatnich tygodniach: Komisja Krajowa wydała stanowisko popierające zwołane na 11-14 września „Ogólnopolskie Dni Protestu” (link), przygotowaliśmy ulotkę tłumacząca konsekwencję zmian w zasadach rozliczania czasu pracy (link), uruchomiliśmy (wspólnie z Federacją Anarchistyczną) stronę internetową www.strajk.org poświęconą informowaniu o wydarzeniach związanych z protestami 11-14 września oraz udostępniającą publicystykę na temat akcji strajkowych.

Nie ograniczamy się jednak tylko do działalności w internecie – w najbliższych dniach nasz związek zamierza aktywnie wesprzeć protesty zorganizowane w Warszawie oraz współorganizuje akcje uliczne w Krakowie i Wrocławiu.

Poniżej przygotowaliśmy zbiorczą informację o działaniach planowanych przez nasz związek – zarówno tych lokalnych, jak i ogólnopolskich, które odbędą się w Warszawie. Informacja ta będzie aktualizowana na bieżąco.

Zapraszamy do obejrzenia relacji filmowej ze spotkania z Jarkiem Urbańskim z OZZ Inicjatywa Pracownicza pt. "Dlaczego strajk generalny?". Spotkanie odbyło się 6 września w Poznaniu.

Taktyka strajku czynnego.

Na ostatnich stronach „Przedwiośnia” Stefan Żeromski opisał takie oto zdarzenie: „W jednej z fabryk robotnicy zażądali podwyżki zarobków o 50%. Skoro dyrekcja kategorycznie odmówiła, grzecznie ujęli dyrektora pod paszki i wyprowadzili na podwórze, a z podwórza za bramę. (...) Sami zaś zajęli pozycje przy maszynach, każdy specjalista przy swojej specjalności. Fabrykę zaś ogłosili jako zajęta w posiadanie rady robotniczej. Właściciel fabryki ze swej strony ogłosił, że fabrykę zamyka na czas nieograniczony, a wszystkich robotników wydala. Wtedy robotnicy oświadczyli, że nie pozwolą zamknąć tej fabryki, sami będą pracować i nikomu jej nie dadzą.”

Taka akcja pracownicza nazywa się strajkiem okupacyjnym czynnym lub okupacją czynną przedsiębiorstwa. Sporo historyków ruchu robotniczego, socjologów pracy i specjalistów w zakresie prawa pracy wskazuje, że strajki czynne stanowią przejaw naturalnej ewolucji form walki świata pracy.

Zachęcamy do odwiedzenia i promowania strony www.strajk.org

Znajdziecie na niej również wiele materiałów przygotowanych przez Inicjatywę Pracowniczą.

Skontatuj się z nami, jeśli chcesz otrzymać gazetę strajkową/plakat (zobacz PDF poniżej) lub banery w innej rozdzielczości. Zachęcamy do umieszczania banerów na innych stronach.

Stanowisko Komisji Krajowej OZZ Inicjatywa Pracownicza
24 sierpnia 2013 r.

Uznanie przez władze państwowe prawa do strajku było jednym z głównych postulatów ruchu „Solidarności” w latach 80. W okresie transformacji ustrojowej, prawne gwarancje dotyczące prawa do strajku zostały zapisane w art. 59 Konstytucji RP i doprecyzowane w „Ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych”.

Obecnie – ponad dwadzieścia lat po upadku PRL, prawo do strajku pozostaje prawem jedynie „na papierze”, ponieważ zarówno restrykcyjne ustawowe ograniczenia, jak i przemoc ze strony pracodawców wspierana przez bierność sądów, faktycznie doprowadziły do odebrania prawa do strajku pracownikom i pracownicom.