Postulaty – czas pracy i podwyżki

Jak stwierdzono w zapowiedzi Zjazdu, w ciągu ostatniego roku komisje funkcjonujące w ramach Inicjatywy Pracowniczej rozpoczęły dwie istotne dyskusje związane z kondycją ruchu pracowniczego. Pierwsza dotyczyła planowanych zmian w zbiorowy i indywidualnym prawie pracy. Druga z debat wiązała się z sytuacją pracownic sektora budżetowego, które w marcu tego roku postanowiły rozszerzyć walkę przeciwko antykobiecej polityce prowadzonej przez władze samorządowe organizując Socjalny Kongres Kobiet (SKK). 

Podczas SKK członkinie i członkowie IP opracowali wspólną listę postulatów, które mają prowadzić do polepszenia położenia ekonomicznego ludzi pracy. Mimo, że zostały one wyartykułowane przez kobiety, dotyczą wszystkich pracowników, bez względu na płeć. Ustalenia SKK w części dotyczącej kwestii pracowniczej, były punktem wyjścia dla dyskusji na Zjeździe Roboczym. Podjęto m.in. takie zagadnienia jak skrócenie tygodniowego czasu pracy do 35 godz., problem długości dojazdów do pracy czy wreszcie planowania czasu pracy na terenie zakładów (przerwy w pracy, harmonogram pracy itp.). Po ciekawej dyskusji na ten temat postanowiono rozpocząć przygotowania do samodzielnej kampanii Inicjatywy Pracowniczej na rzecz skrócenia czasu pracy, w ramach której zostaną przygotowane materiały informacyjne bazujące na doświadczeniach naszych komisji na tym polu. Odniesieniem dla nas są tu głosy napływające m.in. od pracownic żłobków, pracowników Amazona, Volkswagena, operatorów żurawi, pracowników ochrony obiektów przemysłowych itd. 

Od kwestii czasu pracy dyskusja płynnie przeszła do problemów wysokości płac i konstruowania strategii działań zmierzających do uzyskania podwyżek wynagrodzenia. Po raz kolejny stwierdzono, że – pomimo teoretycznie korzystnej sytuacji makroekonomicznej – wiele grup pracowników i pracownic w dalszym ciągu jest wynagradzana na poziomie ledwie powyżej pensji minimalnej i zdecydowanie poniżej średniej krajowej. W walce o wyższe płace nie sprzyja m.in. fakt zatajania przez pracodawców struktury wynagrodzeń w poszczególnych zakładach pracy. Przykładowo w Poznaniu, pracownicy i pracownice jednostek finansowanych z budżetu miejskiego (usługi komunalne, teatry, domy kultury, galerie, żłobki itd.), uznali za koniecznie domaganie odpowiednich, w miarę jednolitych, kwartalnych sprawozdań dla związków zawodowych, które by pozwoliły na śledzenie ruchu płac i ich porównanie między poszczególnymi zakładami i stanowiskami pracy. Zobowiązano się do przygotowania projektu wzoru odpowiednie formularza do wykorzystania w codziennej działalności wszystkich komisji. Poruszono także problem relacji między częścią stałą (podstawa) i zmienną (premie i nagrody) wynagrodzeń – ta kwestia na razie stała się przedmiotem wstępnej dyskusji i wymaga dokładniejszej analizy w oparciu o sytuację w poszczególnych zakładach pracy.

Obok skrócenia długości czasu pracy i podwyższenia płac, wśród postulatów SKK znajdują się także takie żądania jak: zatrudnianie na umowy o pracę, kontrola pracownicza w zakresie norm pracy, powszechne ubezpieczenie zdrowotne, kontrola społeczna nad finansami samorządu, powszechna emerytura. Będą one analizowane i uzupełniane przez związek, który traktuje te postulaty jako punkt wyjściowy do prac o charakterze programowym, aktualizujących obowiązujące „Wytyczne programowe” uchwalone na IX Krajowym Zjeździe Delegatów i Delegatek w 2015 r.

Zmiany prawa pracy

W drugiej połowie marca 2018 roku ukończyła swoją działalność Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy. Niedługo potem rząd ogłosił, że przygotowane przez nią zbiorowe i indywidualne prawo pracy nie będzie „w takim kształcie dalej procedowane”. Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Elżbieta Rafalska stwierdziła, że w najbliższych miesiącach, resort przygotuje ocenę skutków regulacji, a „niektóre propozycje Komisji” zostaną przedstawione „jako propozycje nowelizacji Kodeksu pracy”. Oczywiście nie wiadomo, kiedy nowelizacja ta zostanie zgłoszona, ani jak będzie dokładnie wyglądać.

Parlament pracuje natomiast już teraz nad nowelizacją ustawy o związkach zawodowych. Zawiera ona kilka zmian, w tym najistotniejsze z nich to kontrola liczby członków związku zawodowego przez sąd, z wyłączeniem możliwości zapoznania się pracodawcy z listą członków związku. Nowelizacja ta zakłada także podniesie progów reprezentatywności z 7% (organizacje reprezentatywne w skali kraju) i 10% (małe związki), do – analogicznie – 8% i 15%. Druga ze zmian jest ewidentnie niekorzystna dla mniejszych organizacji (w tym OZZ IP), do których należy ok. 1/5 wszystkich członków i członkiń związków zawodowych; narusza zasadę pluralizmu związkowego i jest dalszym uprzywilejowaniem dużych central związkowych. W sprawie tej związek postanowi zareagować przedstawiając swoje stanowisko merytoryczne (prawne) jak też polityczne – stanowiące punkt wyjścia do kampanii domagającej się równego traktowania wszystkich organizacji związkowych.

Zjednoczenie związków i bieżąca działalność OZZ IP

Na zjeździe była obecna trzyosobowa delegacja liczącego ok. 700 członków Związku Zawodowego "Zjednoczeni” z siedzibą w Bełchatowie, z którym Inicjatywa Pracownicza współpracuje od kilku miesięcy. Omówiono plan stworzenia przez IP i „Zjednoczonych” wspólnej konfederacji, otwartej także na inne związki, które wcześniej wyrażały wolę ściślejszej współpracy z Inicjatywą. Projekt statutu konfederacji zostanie przedstawiony na najbliższym zjeździe, który odbędzie się prawdopodobnie w marcu 2019 roku.

Zjazd wysłuchał także obszernego sprawozdania Komisji Krajowej z działań związku w ostatnim roku. W tym czasie min. zarejestrowano wiele nowych komisji.  Oprócz tego omówiono: stan finansów związku (są one zadowalające), współpracę międzynarodową związku, działania grupy prawnej, omówiono kwestie funkcjonowania komisji środowiskowych i ich roli w struktura Inicjatywy Pracowniczej. Uznano za konieczne natychmiastowe ożywienie działalności zarówno szkoleniowej IP, jak też informacyjnej w tym przede wszystkim zintensyfikowania wydawania Biuletynu IP jak również dokonania zmian technicznych strony internetowej. Podobna reaktywacja ma mieć miejsce w przypadku grupy roboczej ds. szkoleń, która ma wznowić prace jeszcze w tym roku. W kwestiach międzynarodowych, zdecydowano o przedstawieniu pod obrady kolejnego Zjazdu Delegatów i Delegatek kwestii dołączenia do Międzynarodowej Związkowej Sieci Solidarności i Walk, w której do tej pory IP uczestniczyła tylko na prawach obserwatora. Dotychczasowe doświadczenia we współpracy w ramach tej Sieci uznano za równie ważne co projekt reaktywacji międzynarodowej organizacji zrzeszającej anarchosyndykalistyczne związki zawodowe (o przystąpieniu do niej zadecydowaliśmy na zjeździe delegatów i delegatek w 2017 r.).

Dyskusje rozpoczęte na Zjeździe roboczym będą punktem wyjścia do przygotowania materiałów, które publikowane będą w kolejnych numerach biuletynu, a zwieńczeniem tych dyskusji będzie przyszłoroczny Krajowy Zjazd Delegatów i Delegatek.