UWAGI DO POZNAŃSKIEGO PROGRAMU OPIEKI NAD DZIEĆMI DO LAT 3 NA LATA 2015-2020

1.

Po pierwsze chcielibyśmy zaznaczyć, iż budzi nasz sprzeciw tryb konsultacji społecznych przyjęty w debacie nad  Poznańskim programem opieki nad dziećmi do lat 3 na lata 2015-2020. Jeszcze w maju br. na spotkaniu z udziałem byłej wiceprezydent Agnieszki Pachciarz, wyraziliśmy gotowość przystąpienia do dyskusji nad ww. programem. Otrzymaliśmy odpowiedź, że na ówczesnym etapie prac nad dokumentem udział strony społecznej (a być może tylko związków zawodowych) nie jest przewidywany. Po okresie wakacyjnym nie odbyło się żadne spotkanie w tej sprawie, a projekt dokumentu, nigdy nie został oficjalnie przekazany naszemu związkowi zawodowemu. Dotarliśmy do niego na kilka dni przed ostatecznym terminem wniesienia uwag przez organizacje społeczne. Program został bowiem opublikowany w Internecie 23.09.2015 roku, a uwagi – z ramienia organizacji społecznych - można było zgłaszać do dnia 9.10.2015 r.

2.

Według informacji podanych w Poznańskim programie opieki nad dziećmi do lat 3 na lata 2015-2020 spośród różnych instytucjonalnych form opieki nad dzieckiem, najczęstszą formą, z której korzystają aktualnie rodzice jest żłobek publiczny (21%). Więcej rodziców samodzielnie opiekuje się dziećmi lub oddaje je pod opiekę krewnym. Poza tym 17% korzysta z opieki niani. Z usług  żłobków niepublicznych korzysta jedynie 15,0% rodziców. Najważniejsze powody wyboru to dostępność i wygoda (44,4%)  oraz potrzeby dziecka (41,4%), względy finansowe znajdują się na 3 miejscu (34,2%). Pokazuje to, że rodzice obdarzają większym zaufaniem publiczne placówki opiekuńcze. Nie może to dziwić. Żłobki prywatne wg naszej wiedzy i ustaleń często łamią normy prawa pracy, a zatrudnione w tych placówkach pracownice zarabiają relatywnie mniej niż w żłobkach publicznych. Gorsze warunki pracy powodują zdecydowanie większą rotację personelu, a rekrutowana na nowo obsada żłobków niepublicznych odznacza się w konsekwencji niższymi kwalifikacjami i doświadczeniem zawodowym. Na trudne warunki pracy w żłobkach niepublicznych wpływa również ich gorsze przystosowanie infrastrukturalne (sale, ciągi komunikacyjne, zaplecze socjalne itp.) co powoduje, że opieka nad dziećmi jest trudniejsza, a odpowiedzialność personelu większa. Oczywiście wszystko to determinuje jakość opieki nad dziećmi. Jako związek zawodowy nie mamy nic przeciwko tworzeniu nowych miejsc pracy, także w żłobkach niepublicznych, ale nie możemy się zgodzić na zasady narzucające opiekunkom dziecięcym i innych pracownicom żłobków niepublicznych gorsze warunki pracy i płacy.

Niektóre negatywne aspekty związane z warunkami pracy w żłobkach niepublicznych wynikają wprost z przeprowadzonych przez Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych kontroli pomimo, że koncentrują się one na dostosowaniu się placówek do wymogów ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, a nie ustaw związanych z prawem pracy. Na przykład kontrole wielokrotnie potwierdzały brak wśród pracownic i pracowników odpowiednich badań sanitarno-epidemiologicznych czy brak ich oświadczeń zgodnych z wymogami art. 18 ww. ustawy (protokoły pokontrolne z dnia 31.03.2014 r., 7.08.2014 r., 9.03.2015 r.). (Pomijamy tu inne kwestie jak np. brak odpowiednio udokumentowanego obrotu gotówkowego). Z wywiadów jakie przeprowadził nasz związek z pracownicami (lub byłymi pracownicami) żłobków niepublicznych wynika z kolei jasno, że często zdarzają się min. nieudokumentowane wypłaty wynagrodzenia (tzw. „płacenie pod stołem”), nagminne stosowanie umów cywilnoprawnych w miejsce umów o pracę, nieodpowiednie ewidencjonowanie czasu pracy, niejasne zakresy obowiązków i odpowiedzialności itd.

Uważamy w związku z tym, że ww. program zakłada wsparcie niepublicznych form opieki nad dzieckiem w wieku do lat 3 w formie dotacji celowej, potrzebne jest wprowadzenie wymogu, aby pracownice i pracownicy takich wspieranych przez miasto instytucji zatrudniani byli na umowę o pracę i z poszanowaniem wszystkich przepisów Kodeksu pracy i innych uregulowań prawa pracy. Mamy bowiem przekonanie, że „sektor prywatny” stosuje w tym przypadku swego rodzaju „dumping socjalny” w stosunków do placówek publicznych, starających się dostosować do istniejących uregulowań prawnych.

3.

Choć z wyników badań umieszczonych w  Poznańskim programie opieki nad dziećmi do lat 3 na lata 2015-2020 wynika, że kwestie finansowe dotyczące opieki żłobkowej rodzice wymieniają dopiero na trzecim miejscu, nie oznacza to jednak naszym zdaniem, iż są one najmniej istotne. Dowodzą jedynie, że rodzicom zależy przede wszystkim na lokalizacji żłobków z powodów „logistycznych” i bezpieczeństwie dzieci z oczywistych względów, ale cena opieki nad dzieckiem na pewno nie jest bez znaczenia.

Poznań, z opłatą podstawową wynoszącą 404 zł., jest w tym względzie jednym z najdroższych miast w Polsce. W Łodzi opłata stała za żłobek w roku 2015 wynosi 175,00 zł, w Krakowie 199,00 zł, w Szczecinie 270,00 zł., w Gdańsku 378 zł., we Wrocławiu 304 zł, a w Warszawie (gdzie opłaty pobierane są za godzinę = 1,78 zł.) jest to zapewne ok. 300 zł (liczmy etat 168 godz. x 1,78 zł.).

Dlatego też raport wymieniając główne postulaty rodziców dotyczące form opieki, mówi o zwiększeniu dofinansowania wszystkich instytucji opiekuńczych oraz zwiększeniu liczby  żłobków lub zwiększeniu liczby miejsc w tych placówkach. Przy czym rodzice, których dzieci chodzą już do żłobka postulowali konkretnie zwiększenie ilości żłobków publicznych.  Wyższy odsetek rodziców uważa też, że żłobki publiczne (29,6%) bardziej umożliwiają godzenie aktywności zawodowej rodziców z życiem rodzinnym niż żłobki prywatne (26,2%). 

4.

W kontekście ww. danych trudno zrozumieć i zaakceptować dotychczasową politykę miasta nastawioną przede wszystkim na zwiększenie liczby miejsc w żłobkach niepublicznych. Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych jako swoje głównie zadanie założył “dofinansowanie niepublicznych form opieki nad dzieckiem w wieku do lat 3 w formie dotacji celowej”. Jednocześnie program nie zakłada zwiększenia ilości preferowanych przez rodziców żłobków publicznych lub ilości miejsc w tych placówkach. Wydział nie uwzględnia, że ok. 1000 dzieci wciąż czeka na przyjęcie do żłobka publicznego, nie prywatnego! Uważamy, że jest to metoda przeniesienia odpowiedzialności za opiekę nad dziećmi do lat 3 z sektora publicznego do prywatnego, innymi słowy prywatyzacji tego sektora, bez uwzględnienia różnic dotyczących infrastruktury i zatrudniania.  Mamy też podstawy przypuszczać, iż efektywność placówek niepublicznych (wykazywana frekwencja) jest niższa od realnie prze nie podawanych.

Jesteśmy głęboko przekonani, że Program zaproponowany przez Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych w dłuższej perspektywie jest niekorzystny zarówno dla dzieci i rodziców jak i pracowników żłobków.

Sprzeciwiamy się priorytetowemu traktowaniu żłobków niepublicznych, kosztem publicznych. Domagamy się wpisania do Poznańskiego programu opieki nad dziećmi do lat trzech na lata 2015-2020 dofinansowania publicznej formy opieki nad dziećmi i zwiększenia ilości żłobków publicznych oraz miejsc w żłobkach publicznych, jako głównego celu Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych.  Jest to bowiem zgodne z preferencjami rodziców.

Komisja Międzyzakładowa OZZ Inicjatywa Pracownicza przy Zespołach Żłobków w Poznaniu