Ataki Izraela dotknęły już wszystkie siedem uniwersytetów w Strefie Gazy. Już w październiku Izrael zbombardował Uniwersytet Islamski i Uniwersytet Al-Azhar w Gazie.Jako ostatni zniszczony został Uniwersytet Al-Israa w południowej Gazie. Izraelscy żołnierze wysadzili go w powietrze 17 stycznia. Wcześniej budynki uczelni były używane przez armię Izraela jako tymczasowe koszary i areszt. Zniszczone zostało także prowadzone przez uniwersytet muzeum, w którego zbiorach było ponad 1000 starożytnych i wczesnośredniowiecznych eksponatów.

W załączonym poniżej poście palestyńskiego Uniwersytetu Birzeit widać izraelski atak rakietowy na kampus Uniwersytetu Al-Izraa:

Birzeit University condemns the brutal assault and bombing of @Al-Israa University campus by the Israeli occupation south of #Gaza city, this occurred after seventy days of the occupation occupying the campus; turning it into their base, and military barracks for their forces pic.twitter.com/vot9s1z3tz

— Birzeit University (@BirzeitU) January 18, 2024

Według Euro-Med Human Rights Monitor od 7 października w wyniku ataków Izraela na Strefę Gazy zginęło już 94 naukowców. Jednym z nich był profesor Sufian Tayeh, fizyk i matematyk, rektor Islamskiego Uniwersytetu w Gazie, który zginął w izraelskim nalocie wraz z całą rodziną 2 grudnia 2023. Innym zabitym w grudniu przez Izrael badaczem był Refaat Alareer, pisarz i literaturoznawca.

W tym samym czasie 281 szkół państwowych i 65 szkół prowadzonych przez UNRWA w Strefie Gazy zostało całkowicie lub częściowo zniszczonych. Jak potwierdza UNICEF, od paru miesięcy nie prowadzi się już nauczania ponad 600 tysięcy dzieci w wieku szkolnym ze Strefy Gazy.

Według palestyńskiego Ministerstwa Edukacji w trwających atakach zginęło ponad 4327 uczniów, a 7819 innych zostało rannych. Zginęło też 231 nauczycieli i pracowników szkolnej administracji, a 756 zostało rannych.

Organizacje monitorujące przestrzeganie praw człowieka ostrzegają, że działania Izraela mogą mieć charakter celowy, dążący do zniszczenia kultury, edukacji i życia naukowego Palestyny. Docelowo ma to sprawić, że Strefa Gazy nie będzie się nadawała do zamieszkania i że osoby, które opuszczą swoje miejsca zamieszkania, nie będą miały do czego wracać, a społeczeństwo Palestyny nie będzie mogło budować swojej przyszłości. Działania Izraela prowadzą także do wymazywania przeszłości. Niszczone i rozkradane są zbiory archiwalne, biblioteki i muzea.

Działania Izraela zostały nazwane naukobójstwem (od angielskiego scholasticide). Prof. Karma Nabulsi ukuła to określenie już kilkanaście lat temu nawiązując do pierwszej definicji ludobójstwa autorstwa Rafała Lemkina, obejmującej także niszczenie instytucji politycznych i społecznych, kultury i języka.

Niszczenie palestyńskich szkół i uczelni nie zaczęło się bowiem w październiku zeszłego roku. W ataku na Gazę w 2014 roku, Izrael zniszczył 153 szkół, w tym 90 prowadzonych przez ONZ. Zniszczony został także Uniwersytet Islamski w Gazie. W czasie pierwszej Intifady (1987-1993), Izrael zamknął wszystkie palestyńskie uniwersytety, niektóre na kilka lat. Zamknięto także ponad tysiąc szkół, a nawet przedszkola, zmuszając Palestyńczyków do stworzenia sieci nauczania w podziemiu.

Naukowcy z całego świata podpisują petycje przeciwko wojnie Izraela, między innymi Scholars Against War on Palestine. Są wśród nich także badacze z Izraela, których za wyrażenie krytyki wobec działań swojego rządu mogą spotkać represje, włącznie z zawieszeniem i utratą pracy. Jak podaje Neve Gordon, znane są przypadki aresztowania studentów za publiczne okazanie empatii wobec zabijanych Palestyńczyków. Meir Baruchin, izraelski nauczyciel historii z Jerozolimy, stracił pracę, został aresztowany i publicznie upokorzony przez własnych uczniów za wyrażoną na Facebooku sympatię dla cywilnej ludności Gazy.

Petycje, protesty i wyrażanie opinii w mediach społecznościowych nie są jedynymi formami sprzeciwu wobec ludobójczych działań Izraela. Scholars Against War on Palestine zachęcają do różnych form protestu i wyrażenia solidarności z ludźmi nauki ginącymi w Gazie. Należą do nich między innymi czuwania przy świecach upamiętniające osoby, które zginęły w wyniku ataku Izraela, organizowanie wydarzeń edukacyjnych, a także przyjmowanie stanowisk potępiających ludobójstwo i wzywających do zawieszenia broni.
Jedną z form działania do jakiej nawołują jest akademicki bojkot izraelskich instytucji, w tym uczelni. Bojkot ten jest częścią zainicjowanej w 2005 roku kampani BDS (bojkot - wycofanie inwestycji - sankcje) i wzorowany jest na działaniach podjętych przez społeczność międzynarodową wobec rasistowskiego rządu Republiki Południowej Afryki prowadzącego politykę apartheidu, zainicjowanych w 1965 roku przez kilkuset przedstawicieli świata nauki.

Dlaczego bojkot?

Uczelnie izraelskie mają współudział w prześladowaniach ludności palestyńskiej i działaniach zbrojnych. Utrzymują bliskie związki z armią Izraela i pracują na rzecz doskonalenia broni, narzędzi opresji i inwigilacji. Uczelnie także w systematyczny sposób dyskryminują studentów ze względu na ich nieżydowską tożsamość.

Przykładowo, Uniwersytet Telawiwski realizuje projekty badawcze na zlecenie Ministerstwa Obrony Izraela i prowadzi zajęcia dla żołnierzy Sił Obronnych Izraela. Think tank afiliowany przy Uniwersytecie promuje doktrynę wojenną polegającą na nieproporcjonalnych atakach na infrastrukturę i ludność cywilną. Prowadzi ona do ogromnej liczby ofiar cywilnych i łamania prawa wojennego.

Izraelski Instytut Techniczny Technion brał udział w opracowaniu zdalnie sterowanych buldożerów niszczących palestyńskie domy, technik dźwiękowego odstraszania protestujących oraz dronów używanych do bombardowania Gazy. PonadtoWe współpracy z Elbit, wiodącym izraelskim producentem broni, Technion odegrał wiodącą rolę w budowie i nadzorowaniu izraelskiego muru, uznanego za nielegalny przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w 2004 roku.

Izraelskie uniwersytety często bezpośrednio uczestniczą w izraelskiej kolonizacji palestyńskiej ziemi. Na przykład Uniwersytet Hebrajski uczestniczył w konfiskacie palestyńskiej ziemi w okupowanej Jerozolimie Wschodniej.

Bojkot ma na celu skłonienie izraelskich uniwersytetów i szkół wyższych do uznania praw narodu palestyńskiego oraz zakończenia wszelkich form współudziału w łamaniu prawa międzynarodowego przez Izrael.

Na czym polega bojkot akademicki?

Palestyńska Kampania na rzecz Akademickiego i Kulturalnego Bojkotu Izraela (PACBI), kolektyw palestyńskich naukowców, ludzi kultury i artystów, nawołuje do:

• Odmowy jakiejkolwiek formy współpracy z izraelskimi instytucjami akademickimi i kulturalnymi ;
• Opowiadania się za kompleksowym bojkotem instytucji izraelskich na szczeblu krajowym i międzynarodowym;
• Opowiadania się za wycofywaniem się międzynarodowych instytucji akademickich z Izraela,
• Pracy na rzecz instytucjonalnego potępienia polityki Izraela,
• Bezpośredniego wspierania palestyńskich instytucji akademickich i kulturalnych, bez wymagania od nich współpracy z izraelskimi odpowiednikami.

Przykłady działań w ramach bojkotu:

• Odmowa udziału w projekcie organizowanym lub finansowanym przez Izrael i jego instytucje.
• Odmowa udziału w projekcie badawczo-rozwojowym z udziałem izraelskich instytucji akademickich, izraelskiego rządu lub związanych z nimi korporacji.
• Odmowa udziału stowarzyszeń izraelskich w międzynarodowych organizacjach akademickich.
• Odmowa publikowania lub recenzowania artykułów w czasopismach wydawanych na izraelskich uniwersytetach.
• Odmowa wykonania recenzji pracy na stopień na izraelskim uniwersytecie.
• Odmowa przyznania nagrody izraelskiemu urzędnikowi państwowemu lub przedstawicielowi instytucji izraelskiej (np. rektorowi).

Bojkot akademicki promowany przez PACBI jest częścią szerszego ruchu Boycott, Divestment & Sanctions (BDS). Jego celem jest wywarcie finansowej i instytucjonalnej presji na Izrael, żeby uznał swoje zobowiązania wobec prawa międzynarodowego i wycofał się z terenów okupowanych, usunął mury rozdzielające, równo traktował żydowskich i arabskich obywateli Izraela oraz uznał prawo uchodźców palestyńskich do powrotu.

Ruch ten jest wzorowany na ruchu przeciwko apartheidowi w Republice Południowej Afryki, który od lat 60-tych wzywał do ekonomicznego, instytucjonalnego, sportowego, kulturalnego i akademickiego bojkotu RPA. Ruch ten osiągnął sukces w latach 90-tych, gdy pod presją międzynarodową doszło do zmiany władzy w RPA i wyzwolenia ludności czarnoskórej.

Opracowanie: Michał Czepkiewicz i Katarzyna Rakowska na podstawie materiałów kampanii Bojkot, Wycofanie Inwestycji, Sankcje