Ankieta Inicjatywy Pracowniczej - podsumowanie
- Dział: Strategie związkowe
Poniżej przedstawiamy wyniki ankiety przeprowadzonej przed Zjazdem Delegatów IP. Celem ankiety była odpowiedźź na pytanie, w jakim kierunku powinien zmierzać związek. Chodziło przede wszystkim o rozpoczęcie dyskusji na temat deklaracji ideowej Inicjatywy Pracowniczej, oraz dyskusji nad zmianami statutowymi. Nie wszystkie ankiety napłynęły. Poniższe opracowanie jednak jest dostatecznie reprezentatywne i pozwala się zorientować w poglądach na dany temat, różnych komisji związku.
Przy zachowaniu krytycznej opinii o związkach, niektórzy członkowie IP stwierdzali, że „pracownicy w imię swych wspólnych interesów ekonomicznych powinni ze sobą współpracować. Współpraca jest gwarantem odniesienia większych sukcesów na polu tej walki”. Wskazywano także na współpracę pomiędzy związkami zawodowymi. Niektórym komisjom, nie udało się ustalić stanowiska wobec innych związków zawodowych, bowiem nie miały w tym względzie większych doświadczeń.
Czym Inicjatywa Pracownicza powinna się różnić od innych związków? „Być niezależna od pracodawcy i nie być na jego wikcie”. „Powinna nie wchodzić w układy z pracodawcą, angażować się w sprawy lokalne oraz społeczno-polityczne. Od innych związków IP powinno się różnić radykalizmem w działaniu”. Inicjatywa Pracownicza powinna być anty-biurokratyczna, pobudzać aktywność szeregowych członków, charakteryzować się większą wewnętrzną demokracją bezpośrednią, wychodzić poza kwestie jednego zakładu pracy i działać w szerszym kontekście. Jedna z komisji sformułowała swoje oczekiwania hasłowo: „Nie etatom i biurokracji związkowej”, a jeden z członków odpowiadając na pytanie czym Inicjatywa Pracownicza powinna się różnić od innych związków pisze: „Działalnością w kierunku samorządności pracowniczej, zminimalizowanie biurokracji, brakiem etatów związkowych, równego traktowania wszystkich pracowników bez względu na zajmowane przez nich stanowiska i funkcje związkowe”.
Następne pytania dotyczyły stosunku do partii politycznych i działalności politycznej. „Czy związki zawodowe powinny się angażować w działalność polityczną (partyjną)?” W odpowiedzi na to pytanie panowała wyjątkowa jednomyślność. Absolutnie nie! Było kilka jednak głosów mniejszościowych, które twierdziły że związki zawodowe powinny, przynajmniej w jakimś zakresie i pod pewnymi warunkami, współpracować z partiami. „Na płaszczyźnie ekonomicznej powinny [związki zawodowe] zachować neutralność względem partii. To stanowisko nie wyklucza jednak współpracy z szczerze robotniczymi partiami na stopie partnerskiej”. Zupełnie jednomyślnie członkowie IP twierdzili, że związek zawodowy nie powinien się angażować w wybory parlamentarne.
Inaczej jest natomiast w odniesieniu do samorządu lokalnego i współpracy z ruchami społecznymi. Związek zawodowy – twierdzi większość – powinien „wspierać wszystkie oddolne inicjatywy i wskazywać na kwestie socjalne i ekonomiczne”. „Związek powinien walczyć o godziwe życie całego społeczeństwa”. Ruchy społeczne powinny być przez związek popierane i wspierane. „Sprawy lokalne są bardzo ważne i związek zawodowy powinien się nimi zajmować. Działanie ruchów społecznych powinno być popierane i wspierane przez związek”. Związek równocześnie „... powinien wspierać każdą działalność wymierzoną w osłabienie struktur państwa i kapitału. Dotyczy to zwłaszcza sprzeciwianiu się: eksmisjom, nieuzasadnionym podwyżką cen żywności, czynszu, gazu, energii, wody itd.”.
Stosunek do pracodawcy. Tu dominowały dwa stanowiska. Jedni twierdzili, że powinno się go traktować jako „partnera, pod warunkiem, że nas traktuje jako partnera”. Inne stanowisko mówiło, że pracodawca jest i pozostanie naszym przeciwnikiem.
Wreszcie ostatnie pytanie dotyczyło najlepszych dla związku zawodowego działań. „Przede wszystkim działania obronne względem represjonowanych pracowników, usuwanie dyskryminacji, akcje protestacyjne przeciwko złym warunkom pracy, niskim płacom, akcje solidarnościowe z pracownikami różnych branż”. W odpowiedziach kładziono nacisk na walkę bezpośrednią, pikiety, strajki. Zwracano uwagi na „międzynarodowy kontekst walk” i otwartość działań: „Uświadomienie ludziom że związek zawodowy jest dla nich i nie powinno być tajnych negocjacji [z pracodawcą] i zastraszania ludzi”.
Wnioski. Wyniki ankiety powinniśmy uwzględnić przy tworzeniu nowej deklaracji ideowej Inicjatywy Pracowniczej. Dotychczasowa deklaracja tzw. „wewnętrzna” i „zewnętrzna” publikowana na stronie internetowej związku (www.ozzip.pl) nie wymaga chyba jakichś większych zmian, bowiem dostatecznie dobrze ujmuje najważniejsze kwestie. Inaczej jest w kwestii statutu. Statut w niedostatecznym stopniu uwzględnia wiele poruszonych w ankiecie kwestii: apolitycznych struktur związkowych, zakazu udziału w wyborach parlamentarnych, bezpośredniej demokracjii (np. ograniczona liczba kadencji władz), „spłaszczenie” struktury organizacyjnej związku (także na poziomie języka np. zamiast „prezydium komisji”, „komisje koordynacyjne”). Uwagi te powinna uwzględnić komisja statutowa wybrana na ostatnim zjeździe IP.
Artykuł ukazał się w Biuletynie Inicjatywy Pracowniczej nr 13 z 2007 r.