Zresztą pracownicy ci nie są tacy niewykwalifikowani, jak się dość lekko ocenia. Z jednej strony, powszechne są problemy z uznaniem wykształcenia. W Norwegii, procedura sprawdzania kwalifikacji z Polski, często kończy się odmową. Tak było w moim przypadku i w przypadku wielu moich kolegów, wykształconych w zawodzie oraz posiadających długą praktykę. Murarze, tynkarze, zbrojarze, cieśle pracują jako „niewykwalifikowani”, za niższe stawki, bo tak działa system.

Z drugiej strony, praca poniżej kwalifikacji, nie jest na emigracji czymś dziwnym. Również wiele osób z wyższym wykształceniem zaczepia się na przysłowiowym zmywaku, sprząta, czy zatrudnia się na produkcji, gdzie otrzymuje pensję minimalną, czyli w przeliczeniu na złotówki około 10 000 pln miesięcznie. I często jest to pierwsze doświadczenie dobrych zarobków po latach kariery w Polsce. Choć oczywiście jest też mniej różowa strona wyjazdów.

W czasie pandemii wyszły na jaw liczne przypadki fatalnych warunków zakwaterowania pracowników zagranicznych. W Niemczech, w Danii, w Holandii było o tym głośno przede wszystkim ze względu na ogniska zakażeń, które w takich miejscach powstały. Od połowy 2020 roku posypały się więc raporty i artykuły o sytuacji migrantów, szukające rozwiązań na już i na przyszłość. Warto dodać, że również w tych raportach, z których chyba najbardziej szczegółowy jest tzw. Raport Roemera dotyczący Holandii, głos migrantów to raczej dodatek.

Dlatego, rzeczywiście, potrzebujemy nowej polityki migracyjnej. Jednak musi być ona bardziej inkluzywna, a rola państwa aktywna i zdecydowanie promigrancka. Jeśli polscy pracownicy za granicą są narażeni na wyzysk, Polska powinna współpracować z krajami przyjmującymi, żeby temu przeciwdziałać. Na razie jest bierna. A przecież wsparcie swoich obywateli może przynieść dla obydwu stron wymierne korzyści.

Pod koniec zeszłego roku wprowadzono przepisy tzw. podwójnego opodatkowania. Teoretycznie mają one na celu zachęcić migrantów do powrotu. Ale efekt może być zupełnie inny i budżet dostanie niespodziewany zastrzyk gotówki. Oczywiście nałożenie dodatkowego obciążenia finansowego na dumping socjalny jest kontrowersyjne, jednak sam fakt dostrzeżenia polskich migrantów może być momentem przełomowym.

Podobnie rzecz ma się z przyjeżdżającymi do nas gastarbeiterami. Państwo ma pracownikom migrującym o wiele więcej do zaoferowania, niż selekcję i pilnowanie granic. Ale na ten temat niech się wypowiedzą pracownicy przyjeżdżający do Polski. Nasze koleżanki i koledzy z Ukrainy, Białorusi, Wietnamu i innych krajów. Oni też potrafią mówić sami za siebie.

Justyna Marciniak pomocnica budowlana w Norwegii, członkini branżowego związku zawodowego Fellesforbundet avd 600 Bygningsarbeidernes Fagforening