W dniach 21-24 sierpnia 2024 r. w Lublinie odbył się V Zjazd Młodzieży w Ruchu Pracowniczym. W wydarzeniu wzięły udział koła młodych zrzeszone w OZZ Inicjatywa Pracownicza z Krakowa, Poznania, Warszawy, Wrocławia, Katowic, Łodzi i Trójmiasta, a tegoroczna edycja skupiała się na dyskusjach na temat dotychczasowych postulatów i działań, wewnętrznej strategii, wymianie doświadczeń oraz wdrażaniu postanowień XIII Krajowego Zjazdu Delegatów i Delegatek o reorganizacji struktury związku.

Od ostatniego Zjazdu z 2023 r. powstały 3 nowe koła młodych Inicjatywy Pracowniczej. W przeciągu roku m.in. zorganizowały dwa strajki okupacyjne domów studenckich (poznańskiej Jowity i krakowskiej Kamionki) i współzałożyły międzynarodową sieć studencką Universities at War. Struktury wydają własną gazetę „Alarm Studencki”. Na co dzień ściśle współpracują z resztą komisji Inicjatywy Pracowniczej, biorąc udział w życiu związku na równościowych zasadach.

Strajki okupacyjne: dyskusja

Wydarzenie rozpoczęto dyskusją nt. strajku okupacyjnego jako metody walki. Przeanalizowano kluczowe różnice między Jowitą a Kamionką: lokalizacje okupacji, czas trwania i okoliczności, sojusznicy, relacje z władzami państwowymi i uniwersyteckimi, represje, odbiór zewnętrzny, narracje i zakończenie obu akcji. Podjęto też temat ograniczenia samej formy okupacji i potrzebę nieustannego ulepszania strategii.

O prekaryzacji i destandaryzacji zatrudnienia

Następnie odbyto prelekcję nt. prekaryzacji i destandaryzacji warunków zatrudnienia. Polski rynek pracy jeszcze przed wybuchem kryzysu ekonomicznego z 2008 r. należał do poddanych najgłębszej segmentacji spośród państw rozwiniętych. Segmentacja rynku pracy polega na jego podziale na obszary, w których panują odmienne zasady postępowania (wynagrodzenia, typy umów, dominujące formy posiadanych umiejętności itd.), między którymi jest niska mobilność. Segmentacja, odznaczająca się przede wszystkim zróżnicowanym stopniem instytucjonalizacji ochrony pracownika, jest w Polsce głęboko zakorzeniona strukturalnie i historycznie. Rozmawiano o tym, jak wobec tego działać powinny związki zawodowe. Przestarzały, klasyczny model działalności związkowej oparty na wielkich zakładach pracy i zrzeszający pracowników na bezpośrednich umowach na czas nieokreślony, pozostawia wiele do życzenia. W dyskusji wybrzmiała potrzeba działania na poziomie branżowym i tworzenie postulatów nieograniczających się do samego zmiany formy zatrudnienia, a skupiających się na bieżących problemach (np. brak przerw, sprzętu niezbędnego do wykonywania pracy, dostępu do toalet). 

Zdobywanie informacji publicznych oraz studentki w strukturach uczelni

Przeprowadzono dwa bloki wynikające z uczelnianej praktyki kół. Pierwszy skupiał się na prawie do informacji publicznej. Skupiono się na: fakcie, kto ma obowiązek udzielić informacji publicznej, co jest informacją publiczną i jak składać wnioski. Przeanalizowano konkretne przypadki i omówiono, co robić w przypadku odmowy udzielenia informacji. Drugi blok przedstawiał obecne umocowanie studentów na uczelniach. Po prezentacji dyskutowano na temat relacji związkowców z samorządowcami oraz codziennym funkcjonowaniu związku na uczelni.

Przygotowanie do konferencji programowej związku

Struktury młodzieżowe aktywnie uczestniczą w przygotowaniu do konferencji programowej, która odbędzie się w pierwszym kwartale 2025 roku. Główne obszary tematyczne, które wymagają opracowania to: studenci i studentki w związkach zawodowych, sytuacja młodzieży na rynku pracy oraz praktyki i staże.

Studiowanie i zrzeszanie

Najwięcej czasu poświęcono na omówienie i przedyskutowanie naszego postulatu nt. organizowania się studentek i studentów w związki zawodowe. Rozpoczęto od przedstawienia genezy postulatu i pierwszych pomysłów na działania studenckie sprzed lat. Pierwsze głośne i oficjalne przedstawienie problematyki studentów w związkach zawodowych i ich prawnej niewidzialności miało miejsce podczas okupacji DS Jowita, kiedy to wystosowano pismo do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego żądające uznania tej formy zrzeszania się. Struktury związkowe nieustannie napotykają na te same problemy i argumenty niezależnie od uczelni, na której działają, tj. niereprezentatywność, która zarezerwowana jest dla studenckich samorządów. 

Chodzi tu m.in. o uwolnienie strajku studenckiego, tzn. przyznanie społeczności studenckiej uniwersalnego prawa do oporu, czego wyrazem byłoby rozszerzenie katalogu podmiotów posiadających legitymację do rozpoczęcia sporu zbiorowego — poprzez uwzględnienie w ustawie nie tylko związków zawodowych i stowarzyszeń studenckich, ale również samych studentów, oddolnie zrzeszonych w komitetach strajkowych w celu obrony swoich praw. Trzeba zaznaczyć, że już teraz prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych przysługuje bezrobotnym, emerytom, wolontariuszom, stażystom oraz osobom zatrudnionym na umowach cywilnoprawnych,  co wskazuje na to, że pojęcie ludzi pracy należy rozumieć nie w odniesieniu do pojęcia stosunku pracy, lecz szeroko, w odniesieniu do położenia społeczno-ekonomicznego, czy przynależności klasowej.

Głosy w dyskusji były jednoznaczne: przede wszystkim domaga się uznania pozycji klasowej studentów i prawa związków zawodowych do reprezentowania ich bez zbędnych ograniczeń.

Młodzież na rynku pracy

Na panelu poświęconym młodzieży na rynku pracy zaprezentowano garść danych. Najważniejsze z nich to:

• 52% pracowników najemnych w wieku 18-24 posiada umowę na czas określony. U 15% z nich jest to umowa zlecenie;

Pracę w trakcie nauki podejmuje:

• • ~60% studentów (niepłatną: 37%);
• • ~53% uczniów techników (niepłatną: 70%);
• • ~74% uczniów szkół branżowych (niepłatną: 33%).

Wymieniono 5 głównych problemów, czyli: niestabilność, gorsze traktowanie ze względu na wiek, dostosowanie rynku pracy pod nielicznych, brak zaangażowania uczelni oraz brak zaangażowania państwa. Podkreślono, że nie powinno zadowalać się stosowaniem przez uczelnie półśrodków w postaci łagodniejszego traktowania pracujących studentów, a dążyć do umożliwienia studiowania bez przymusu pracy oraz opłacać obowiązkowe praktyki.

Praktyki i staże

Blok o praktykach i stażach rozpoczęto od omówienia podstawowych pojęć, tzn. praktyki absolwenckie, staż z urzędu pracy, praktyki zawodowe i praktyki studenckie. Wstępna baza postulatów, nad którymi będą trwały prace przed konferencją, to:

• Godne wynagrodzenie za wykonywaną pracę;
• Obowiązki osób odbywających praktyki powinny realnie odpowiadać programowi praktyk i podlegać skutecznej kontroli oraz ewaluacji przez przedstawicieli szkół;
• Przepisy Kodeksu pracy powinny być stosowane odpowiednio do wszystkich osób odbywających praktyki i staże;
• Państwowa Inspekcja Pracy powinna skutecznie zwalczać fikcyjne staże na rynku prywatnym;
• Zniesienie praktyk absolwenckich.

Ponadto podkreślano, że odpowiedzialność za znalezienie praktyk powinna zostać przeniesiona na uczelnie, a staże jako zjawisko wpisują się w szerszy trend prekaryzacji zatrudnienia i obecnie służą omijaniu regulacji dotyczących zatrudnienia.

Porozumienie branżowe

W duchu realizowania Uchwały nr 03 XIII Krajowego Zjazdu Delegatów i Delegatek, struktury młodzieżowe przyjęły porozumienie mające na celu dalsze zacieśnianie współpracy między kołami młodych, skuteczniejszą koordynację ogólnopolską, własny, niezależny budżet oraz zapewnienie zorganizowanych struktur w perspektywie dalekobieżącej. Forma ta zakłada istnienie ciała pośredniego między Komisją Krajową a jednostkami podstawowymi w postaci Rady.

Dyskusja o praktyce

Ostatniego dnia odbyła się praca grupowa skupiająca się na codziennej działalności związkowej — organizowaniu spotkań, formułowaniu żądań, planowaniu kampanii, czy też zarządzaniu procesem organizacyjnym. Uczestniczki wymieniały się doświadczeniami i uwagami na temat tego, jak budować sprawną organizację. Po omówieniu warsztatu miejsce miała też dyskusja na temat kultury organizacyjnej, zdrowym budowaniu wspólnoty i odpowiedzialności za grupę, która jest niezbędna w celu tworzenia środowiska politycznego. 

Podsumowanie

Poza reorganizacją struktury związku zbliża się nowy rok akademicki, a wraz z nim zintensyfikowana działalność. Wyartykułowane podczas Zjazdu wyzwania wymagają zaangażowania i pracy. Na obecną chwilę koła młodych są najdynamiczniej rozwijającymi się strukturami w związku, które podnoszą nie tylko tematy akademickie — przypominają, jakie wyzwania dla związków oznacza sprekaryzowany świat pracy. 

Wstąp w szeregi Młodych Inicjatywy Pracowniczej! Napisz na Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Wydarzenie zostało zorganizowane przy wsparciu finansowym ze strony Fundacji im. Róży Luksemburg – Przedstawicielstwo w Polsce (www.rls.pl) oraz OZZ Inicjatywa Pracownicza.