Rośnie przez to rozwarstwienie społeczne, pogłębia się ubóstwo i brak stabilizacji zatrudnienia. Niezadowolenie pracownic i pracowników zamiast przeciw kapitałowi kierowane jest przeciwko imigrantom, w czym szczególną rolę odgrywają media głównego nurtu, które w Polsce podsycają nacjonalistyczny i rasistowski język. W debacie publicznej dominuje nagonka na migrantów z Bliskiego Wschodu, których odmienność kulturowa ma być rzekomym źródłem wszelkich problemów społecznych Europy.

Temat „islamizacji” i podziałów narodowych skutecznie przyćmiewa w Polsce realny problem forsowania przez UE i lokalne rządy (zarówno PO jak i PiS) skrajnie antyspołecznej, w tym anty-pracowniczej, umowy handlowej z USA – transatlantyckiego porozumienia w dziedzinie handlu i inwestycji (TTIP), o czym więcej piszemy poniżej.

Rok 2015 przyniósł również znaczące zmiany w kwestii praw pracowniczych, jak np.: wyrok Trybunału Konstytucyjnego, wedle którego osoby na umowach śmieciowych mają prawo do zrzeszania się w organizacjach związkowych (niestety póki co nie poszła za tym żadna zmiana prawa); obowiązkowe oskładkowanie umów zlecenie; ujednolicenie okresów wypowiedzenia umów na czas określony i na czas nieokreślony (co wchodzi w życie 22 lutego br.). W debacie publicznej zaczęły również pojawiać się postulaty socjalne – m.in. podniesienia płacy minimalnej, czy obniżenia wieku emerytalnego, a także zaczęły być poruszane fundamentalne problemy społeczne – jak np. niestabilne warunki zatrudnienia czy problemy lokatorskie. Krytyczny głos Inicjatywy Pracowniczej w tych wszystkich kwestiach odgrywa coraz większe znaczenie. Dzieje się to dzięki działaniom poszczególnych komisji związku, a także działaniom ogólnopolskim IP. W marcu odbył się IX Krajowy Zjazd Delegatów i Delegatek, w maju zorganizowano demonstrację „My, Prekariat”, w październiku w Poznaniu odbyło się międzynarodowe spotkanie platformy na rzecz Ponadnarodowego Strajku Społecznego. Rok 2015 przyniósł również duży wzrost liczebności związku.

Kalendarium 2015 – działania ogólnopolskie Inicjatywy Pracowniczej

Początek roku zdominował konflikt na Śląsku, związany z restrukturyzacją i wygaszaniem kopalń należących do Kompanii Węglowej, Jastrzębskiej Spółki Węglowej i Katowickiego Holdingu Węglowego. Przez Śląsk przetoczyły się wówczas masowe protesty i strajki, których wynikiem był umiarkowany sukces i przynajmniej czasowe przesunięcie wygaszenia kopalń, a tym samym zwolnień. Inicjatywa Pracownicza wydała oświadczenie popierające górnicze protesty oraz zorganizowała kilka pikiet popierających śląskie strajki.

W marcu Odbył się IX Krajowy Zjazd Delegatów i Delegatek OZZIP. Zjazd zatwierdził m.in. część rozwiązań wypracowanych na I Konferencji Programowej w 2014 r., zmiany w wysokości składek członkowskich, wybrał nową Komisję Krajową i Krajową Komisję Rewizyjną. Od Zjazdu Komisja Krajowa po raz pierwszy funkcjonuje bez funkcji sekretarza. Zjazd podjął również decyzję o znacznym podniesieniu kwot rocznych rezerwowanych na zasilenie funduszu szkoleniowego i strajkowego.

W ciągu roku przeprowadzono również 5 mobilizacji ogólnopolskich: 18 kwietnia z okazji Europejskiego Dnia Przeciw TTIP; 28 kwietnia z okazji Międzynarodowego Dnia Ofiar Wypadków Przy Pracy; 9 maja w ramach kampanii „Chcemy więcej zarabiać” (w sprawie podwyżki płacy minimalnej); 23 maja zorganizowaliśmy kampanie społeczną i demonstrację „My Prekariat” a w grudniu tydzień akcji przeciw agencjom pracy tymczasowej.

Kampania „My, Prekariat” okazała się być sporym sukcesem medialnym. Temat braku stabilności oraz pozbawianie pracowników ich praw poprzez unikanie zatrudniania na etatach, bardzo mocno zaznaczył swoją obecność w mediach głównego nurtu. Przekłada się to na wzrost zainteresowania działalnością związkową wśród osób zatrudnionych na umowach śmieciowych (cywilnoprawnych, w tym samozatrudnionych).

Rozwój związku w 2015 roku

Związek bardzo prężnie rozwija się pod względem liczebnym. Ogółem w ubiegłym roku zarejestrowano 11 nowych komisji i wykreślono jedną. Wśród nowych komisji powstały 3 komisje branżowe: Ogólnopolska Komisja Międzyzakładowa Operatorów Żurawi, Małopolska Komisja Międzyzakładowa Operatorów Żurawi Wieżowych, oraz Komisja Środowiskowa Pracowników Organizacji Pozarządowych. Są to komisje zrzeszające w dużej mierze pracowników i pracownice na umowach śmieciowych, w branżach słabo lub w ogóle nieuzwiązkowionych.

Inne nowe komisje IP w 2015 r. to: Komisja Zakładowa w Centrum Opieki nad Dzieckiem w Szczecinie; Komisja Środowiskowa we Wrocławiu; Komisja Międzyzakładowa przy Newell w Poznaniu; Komisja Zakładowa przy Uniwersytecie Gdańskim; Komisja Zakładowa przy Souters Holding Poland; Komisja Zakładowa przy Narodowym Instytucie Audiowizualnym w Warszawie; Komisja Zakładowa przy Starostwie Powiatowym w Złotoryi; Komisja Zakładowa przy Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu.

Niektóre z nowych komisji szybko się rozwijają. Obie komisje operatorów żurawi dość szybko osiągnęły dużą liczebność. Walczą m.in. o poprawę BHP i podwyżki. Komisja Pracujących w Organizacjach Pozarządowych zabrała z kolei znaczący głos w kwestii rażącego łamania praw pracowniczych w tzw. trzecim sektorze, m.in. kwestionując obiegowe opinie, wedle których pracownicy organizacji pozarządowych nie powinni rościć sobie praw do stabilnego wynagrodzenia i zatrudnienia, bo przecież działają dla „ogólnego dobra”.

Ponadto związek rozpoczął prace nad utworzeniem struktur lokalnych. We wrześniu w Warszawie po raz pierwszy zorganizowano spotkanie koordynacyjne komisji z regionu Mazowsza. Od tamtej pory spotkania odbywają się co miesiąc. Regularne dyskusje pozwoliły na znaczne usprawnienie obiegu informacji, oraz koordynację lokalnych działań.

Najważniejsze konflikty w zakładach pracy

Zimą 2015 r. przystąpiono do dyskusji na temat zakończenia sporu zbiorowego w poznańskich żłobkach. Pracownicom tych instytucji udało się wywalczyć kolejne podwyżki. Ponadto zablokowały one forsowany przez władze „Poznański program opieki nad dziećmi do lat trzech na lata 2015-2020”, zakładający zwiększenie dofinansowania żłobków prywatnych kosztem publicznych.

Kolejny ważny konflikt pracowniczy z ubiegłego roku miał miejsce w podpoznańskim Amazonie. Komisja IP powstała tam pod koniec 2014 r. Niedługo potem jej działacze i działaczki zorganizowały petycję przeciw zwiększaniu norm i za podwyższeniem pensji. Za tym poszły kolejne petycje, po których coraz więcej osób zapisywało się do komisji. Pierwszy wybuch niezadowolenia załogi nastąpił pod koniec czerwca. W tym samym czasie w niemieckich centrach dystrybucji trwał strajk, co spowodowało wydłużenie godzin pracy w polskim magazynie. Zatrudnieni w nim pracownicy zareagowali na to podejmując spontaniczną decyzję o spowolnieniu pracy. W efekcie firma podniosła stawkę godzinową z 13 do 14 zł brutto. Jednocześnie Inicjatywa Pracownicza weszła w spór zbiorowy z pracodawcą żądając 16 zł brutto za godzinę. Jednak na miesiąc przed świętami Amazon zerwał mediacje. Kolejnym krokiem komisji było wejście w spór zbiorowy z 3 agencjami pracy tymczasowej, z których korzysta Amazon: Addeco, Randstadt i Manpower. To pierwsza sytuacja tego typu w Polsce, mimo iż agencje mogą być stronami sporu. Wśród najważniejszych żądań znalazły się podwyżka płac i dłuższe kontrakty. Presja wywierana przez związek na firmie Amazon nie była wystarczająca, aby zmusić ją do zrezygnowania z zatrudniania poprzez agencje. Jednak fala zwolnień mająca miejsce pod koniec grudnia objęła mniejszą ilość osób niż w poprzednim roku, kiedy większość pracowników zatrudnionych przed świętami straciło pracę zaraz po nich. Ponadto aktualnie agencje nie oferują umów krótszych niż miesięczne. Wcześniej standardem było zatrudnianie na okres dwóch tygodni.

Ostry konflikt z pracodawcą miał również miejsce w komisji przy Souter Holdings Poland (Polskim Busie), gdzie niedługo po założeniu komisji szefostwo, powołując się na rzekomą restrukturyzację firmy, zwolniło 4 naszych związkowców.

Komisja międzyzakładowa zrzeszająca pracowników i pracownice kilku szkół w okolicach Golubiu-Dobrzynia (w woj. kujawsko-pomorskim) w połowie roku została poddana represjom, które wyniknęły z przetasowań po ostatnich wyborach samorządowych z 2014 r. Nowy dyrektor, tuż po nominacji, usiłował zwolnić 4 osoby, które w ubiegłych latach naraziły się lokalnym elitom władzy, kiedy doprowadziły do odwołania ówczesnego dyrektora szkoły. Komisja, dzięki determinacji i zdecydowanej reakcji, szybko doprowadziła do przywrócenia zwolnionych osób do pracy.

Komisja Pracujących w Organizacjach Pozarządowych na przełomie sierpnia i września włączyła się w konflikt, który wybuchł po zwolnieniu Pawła Matusza z fundacji Bęc Zmiana. Korzystając z ogromnego zainteresowania mediów tematem prekaryzacji, które nastąpiło po demonstracji "My, Prekariat", komisja podjęła temat tego, że prezesi i pracownice organizacji pozarządowych bynajmniej nie jadą na tym samym wózku. Ci drudzy zazwyczaj pracują (często za darmo) na to, by ci pierwsi mogli zdobywać kolejne środki dofinansowania, z których czasem wypłacają sobie bardzo wysokie pensje. Taki system jest dodatkowo podtrzymywany poprzez wzmacnianie przekonania, że w organizacjach pozarządowych powinno pracować się dla idei a nie dla pieniędzy. Oświadczenie komisji NGO w tej sprawie odbiło się bardzo szerokim echem, którego konsekwencją był szereg dyskusji w całej Polsce.

Sprawy sądowe

W 2015 r. toczyły się i nadal trwają rozprawy sądowe przeciw Aelia Polska w sprawie przywrócenia do pracy zwolnionej dyscyplinarnie przewodniczącej komisji IP w sklepie na lotnisku im. F. Chopina w Warszawie. Trwa również sprawa o naruszenie dóbr osobistych, jaką wniósł przeciw związkowi właściciel marki Aelia – Lagardere Service. Ponadto w ubiegłym roku doszedł kolejny pozew o naruszenie dóbr osobistych, wytoczony przeciw IP przez spółkę powiązaną z Aelia Polska, właścicielkę marki So!Coffee. Firma w uzasadnieniu pozwu napisała, że protestujący pod jedną z kawiarni w Gdańsku, są powiązani z IP i w rozdawanej ulotce piszą nieprawdę, jakoby w firmie miał miejsce wyzysk, ponieważ firma nie zatrudnia pracowników, gdyż załoga składa się z „podmiotów zewnętrznych”.

Kolejna sprawa sądowa to skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu przeciwko cenzurowaniu działalności związkowej złożona przez Helsińską Fundację Praw Człowieka. Przypomnijmy, sąd zakazał związkowi dystrybuowania 41 numeru Biuletynu Inicjatywy Pracowniczej, uzasadniając to zamieszczeniem w nim zastrzeżonego znaku handlowego marki Aelia oraz artykułów o sytuacji pracowniczej w sklepach, co miało psuć wizerunek firmy. Pod koniec roku Aelia wystąpiła również do sądu o ustalenie statusu komisji, podważając jej legalność.

Aktualnie prowadzone są dwie sprawy sądowe przeciwko Amazon Polska – obie związane są ze spontanicznym protestem pracowników pod koniec czerwca. Wówczas dyrekcja, by zastraszyć resztę załogi, pozbawiła kilka osób pracy poprzez zwolnienie lub nie przedłużenie umów na czas określony. Większość zgodziła się na to, podpisując z firmą porozumienie.Dwóch pracowników złożyło jednak pozwy do sądu pracy. Na jednym z wypowiedzeń pracodawca zawarł nieprawdziwe informacje, twierdząc, że zwalniany przyznał się do udziału w proteście na piśmie, podczas gdy jego wersja brzmiała zupełnie odwrotnie.

Komisja zakładowa w Victaulic Polska S.A. aktualnie sądownie chce określić status swojej reprezentatywności. Pracownicy i pracownice Victaulic domagają się dopuszczenia ich do udziału w negocjacjach dotyczących układu zbiorowego pracy. Pracodawca zaprosił do negocjacji 3 związki – OPZZ, NSZZ Solidarność i Inicjatywę Pracowniczą, jednakże związkowcy z OPZZ i Solidarności skierowali do niego pismo podważając reprezentatywność komisji i wykluczając ją z negocjacji. Pismo nie jest uzasadnione, a komisja zakładowa IP będzie dochodzić swoich praw sądownie.

Aktywność na polu społecznym

Przez cały ubiegły rok Inicjatywa Pracownicza brała udział w kampanii przeciwko Transatlantyckiemu Porozumieniu w Dziedzinie Handlu i Inwestycji (TTIP). Choć większość zapisów TTIP, w tym sądy arbitrażowe, już funkcjonuje w ramach innych umów, to w porównaniu z nimi odstąpienie od tej umowy będzie de facto niemożliwe. IP współorganizowała kilka spotkań związanych z ukazaniem się broszury Johna Hillare'go, oraz książki „TTIP – Pułapka Transatlantycka”. 

W połowie roku zaangażowaliśmy się w kampanię „Chcemy więcej zarabiać”, żądając podwyższenia płacy minimalnej do 2800 zł brutto i stawki godzinowej nie niższej niż 15 zł. W ramach kampanii w kilku miastach odbyły się akcje informacyjne.

2015 r. to także znaczący wzrost nastrojów antyimigranckich. Warszawska Komisja Środowiskowa wydała oświadczenie wspierające uchodźców uciekających przed wojną na Bliskim Wschodzie. W kilku miastach wsparliśmy demonstracje proimigranckie. Dzięki pracy Warszawskiej Komisji Środowiskowej i Komisji Pracujących w Organizacjach Pozarządowych ukazała się również broszura „Migracje, kapitalizm, ruch pracowniczy”, wyjaśniająca stanowisko związku wobec konfliktu w Syrii i nawołująca do pracowniczej solidarności ponad granicami w kontrze do praktyk kryminalizacji i wyzysku migrantów.

Warszawskie komisje IP od połowy roku są również zaangażowane we wsparcie społeczności kurdyjskiej mieszkającej w Polsce. Kurdowie byli i są jedyną siłą realnie stawiającą opór Organizacji Państwa Islamskiego – ISIS, jednocześnie będąc celem ataków Turcji. Organizacje kurdyjskie odwołują się do wartości bliskich Inicjatywie Pracowniczej, jak np. dążenie do demokracji bezpośredniej, wolnościowy municypializm, równouprawnienie kobiet, mniejszości etnicznych i religijnych.

W 2015 r. działacze Inicjatywy Pracowniczej brali również udział w uroczystościach upamiętniających ważne wydarzenia i postaci związane z ruchem robotniczym. Pod koniec stycznia w Warszawie uczczono pamięć zamordowanych członków partii socjalno-rewolucyjnej „Proletariat”; w czerwcu w Poznaniu przypomniano o ofiarach demonstracji z 1956 r.; w czerwcu świętowano także kolejną rocznicę rewolucji 1905 r.; 1 sierpnia w Warszawie obchodziliśmy również kolejną rocznicę Powstania Warszawskiego, wspominając walczących w nim działaczy syndykalistycznych.

Podsumowanie

W ciągu ostatnich lat Inicjatywa Pracownicza bardzo dynamicznie się rozwijała, ten trend utrzymał się również w 2015 r. Związek rośnie w siłę, powstaje bardzo wiele nowych komisji. Choć ubiegły rok przebiegał bez masowych i radykalnych protestów, wiele komisji osiągnęło sukcesy w swojej działalności. Powoli w związku zaczynają wytwarzać się struktury branżowe i następują próby utworzenia jednostek terytorialnych. Coraz częściej w IP zrzeszają się osoby zatrudnione na umowach śmieciowych, w tym agencyjnych. Wszystkie te zagadnienia będą tematem zbliżającego się Zjazdu Roboczego OZZIP, który odbędzie się w Poznaniu w dniach 9-10 kwietnia.