Celami Konferencji były:

1. Próba zdefiniowania zmian w podejściu do zagadnienia pracy (jej stabilności).
2. Analiza poszczególnych tendencji na poziomie kraju i zakładów pracy.
3. Określenie zakresu przeciwdziałania uelastycznianiu prawa pracy, które powinien podjąć ruch pracowniczy i związkowy.

W konferencji udział wzięło ponad 30 osób reprezentujących różne środowiska i związki zawodowe z Warszawy, Łodzi, Poznania, Szczecina, Katowic, Krakowa.

Pierwszy wprowadzający w problematykę temat Konferencji brzmiał "Elastyczne formy zatrudnienia - zarys problemu". Jakub Grzegorczyk z grupy roboczej ds. elastyczności rynku pracy CK-LA dokonał wprowadzenia do tematu obejmującego m. in. definicje i przegląd form elastycznego zatrudnienia, zakres ich stosowania. W wystąpieniu swoim określił "deregulację" jako zniesienie restrykcji nakładanych przez państwo na rynek pracy. Wg danych statystycznych 25% zawartych w Polsce umów to umowy na czas określony. Wyższy w UE odsetek spotykamy tylko w Hiszpanii. Natomiast 10% zatrudnionych pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy. Poprzez agencje pracy tymczasowej zatrudnionych jest obecnie 167 tys. osób, przy czym liczba ta wzrasta. Wg szacunków samozatrudnienie dotyczy ok. 9,5% wszystkich pracujących z czego 80% osób faktycznie nie zatrudnia nikogo innego. Tych kilka liczb pokazało skalę zjawiska.

W drugim punkcie głos zabrał Andrzej Smosarski (grupa robocza ds. elastyczności rynku pracy CK-LA) przedstawiając referat pt. "Elastyczność czy dyskryminacja? Szkodliwość elastycznego zatrudniania dla pracownika i jego rodziny oraz sytuacji w zakładzie pracy. Teoria segmentacji rynku pracy jako dowód na trwałą szkodliwość pracy atypowej". W wystąpieniu swoim wskazał on na wpływ deregulacji rynku pracy na codzienne życie jednostki pod kątem realizacji zasady równości obywateli oraz jej szans na godne i stabilne życie. Dokonał także oceny oddziaływania form elastycznych na pracowników etatowych i związki zawodowe. Prelegent skoncentrował się na koncepcji segmentacji rynku pracy. Stwierdził, iż powoduje ona, że zarobki dwóch osób posiadających podobne kwalifikacje, zatrudnionych na podobnym stanowisku, wykonujących pracę z podobną wydajnością, zdecydowanie się między sobą różnią (np. w tym samym mieście sprzątaczka zatrudniona w publicznej szkole podstawowej zarabia 800 zł. na rękę, a sprzątaczka dużej firmy farmaceutycznej zarabia 1500 zł. na rękę). Segmentacja rynku pracy silnie stygmatyzuje, określając niekiedy raz na zawsze miejsce zatrudnionego w "gorszym" segmencie rynku.

Po referatach przeprowadzono dyskusję, w której zabierający głos uczestnicy Konferencji wyrażali swoje spostrzeżenia i zgłaszali zapytania pod adresem prelegentów.

Dalej Rafał Zieleniewski (grupa robocza ds. elastyczności rynku pracy CK-LA) przedstawił temat "Prawne aspekty pracy atypowej. Przegląd procedur zatrudniania elastycznego pod kątem ich odrębności od pracy etatowej oraz koncepcje zmian w propozycjach pracodawców i pracowników". Zaprezentował istniejące zapisy prawne umożliwiające ekspansję elastycznych form zatrudniania, zidentyfikował przepisy dyskryminujące pracowników czasowych. Zaprezentował również zaawansowanie pracy Komitetu Pomocy i Obrony Represjonowanych Pracowników nad zmianami w kodeksie pracy, które na powrót uregulowałyby rozchwiany rynek pracy.

Jarosław Urbański i Marcel Szary z Ogólnopolskiego Związeku Zawodowego Inicjatywa Pracownicza przedstawili referat pt.: "Elastyczność wewnętrznego (zakładowego) rynku pracy. Układy zbiorowe - aktualne tendencje. Wnioski dla ruchu pracowniczego". Głównym zadaniem referatu była identyfikacja zagrożeń wynikających z uelastyczniania rynku pracy na poziomie przedsiębiorstwa, próba znalezienia recepty na odwrócenie obecnego kierunku zmian. Prelegenci przedstawili temat opierając się na analizie przypadku, tj. sytuacji w zakładzie H. Cegielski-Poznań S.A. Skoncentrowali się na kilku aspektach tego zagadnienia. Po pierwsze na tendencji do zwiększenia ilości nadgodzin przy jednoczesnej próbie obniżenia wynagrodzenia - w obu przypadkach przy ignorowaniu zapisów Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy (ZUZP). Stwierdzano, że już na poziomie planowania produkcji, w oficjalnych dokumentach tego dotyczących, przyjmuje się większą ilość nadgodzin, niż jest to zapisane w ZUZP. Po drugie, przedstawiono też jakimi metodami dyrekcja stara się obejść zapisy ZUZP dotyczące nadgodzin i zapłaty za nie. Pokazano, że nawet na poziomie zakładu pracy mamy do czynienia z segmentacją rynku pracy. Na zakończenie przedstawili, jak w sposób spontaniczny robotnicy "obchodzą" narzucane przez dyrekcje rygory dotyczące pracy w nadgodzinach.

W dyskusji ważnym uzupełnieniem był głos Zbigniewa Kowalewskiego, który stwierdził, iż w Polsce tylko 20% zakładów jest objęte zbiorowymi układami pracy i jest to najniższy odsetek w UE, a dodatkowo zapisy tych układów z reguły - z perspektywy klasy pracowniczej - są słabsze niż w przypadku innych państw Unii.

Po przerwie Katarzyna Rakowska z sekcja edukacyjnej CK-LA przedstawiła referat pt.: "Wsparcie czy dyskryminacja? Wpływ uelastyczniania rynku pracy na sytuację młodzieży na przykładzie Polski i Francji". Zadaniem referatu było przedstawienie szczególnej formy deregulacji rynku pracy jaką stanowią programy zatrudnieniowe skierowane do osób wkraczających na ścieżkę zawodową, analiza rzeczywistych skutków projektów typu "pierwsza praca", itd. Wyjściową tezą referatu było stwierdzenie, że często pod pozorami ułatwień wejścia młodych osób na rynek pracy, dokonuje się w rzeczywistości segmentacja rynku pracy. Młodzi stają się rezerwuarem taniej siły roboczej. Podstawowym problem jest tu wysokich odsetek młodych osób pozostających bez pracy: w Polsce między 15 a 24 rokiem życia bez pracy pozostaje 34,6% osób; 40% osób które ukończyły szkolę (absolwentów) pozostaje bez pracy, w tym 31% absolwentów szkół wyższych (i 60% absolwentów szkół zawodowych). Wprowadzony w 2002 roku program "pierwsza praca" powoduje, że na chwilę obecną 180 tys. osób bierze udział w tzw. stażach (i zostają "zdjęci" ze statystyk bezrobocia). Z uwagi na to, iż program jest opłacany z środków publicznych, bardzo chętnie z pracy stażystów korzystają biznesmeni, którzy jednak często nie oferują potem stażyście miejsca pracy, ale szukają po roku nowego stażysty, gwarantującego niski koszt siły roboczej. M.in. dlatego program "pierwsza praca" nie cieszy się uznaniem wśród młodych. Dość powiedzieć, że 71% stażystów to kobiety, których - jak wiadomo - sytuacja na rynku pracy jest gorsza od mężczyzn.

Drugie dnia wprowadzono na początek jeszcze jeden, nie przewidziany w programie referat dotyczący tzw. "flex-security". O koncepcji tej - teoretycznie łączącej elastyczność zatrudnienia z bezpieczeństwem socjalnym - mówił Jakub Grzegorczyk przedstawiając doświadczenia w tym względzie takich krajów jak: Dania, Holandia i Hiszpania. Na przykład w Danii przepisy warunkują wysoki poziom elastyczności numerycznej (ilości zatrudnianych, łatwość zwolnień, itp.), które jest jednak łączone z zabezpieczeniami socjalnymi na wypadek bezrobocia (m.in. wysokie świadczenia dla bezrobotnych). Podstawowym problemem jest to, że świadczenia są bardzo kosztowne.

W dyskusji zastanawiano się gdzie powinno być usytuowane bezpieczeństwo socjalne: czy powinno ono wynikać z ustroju ekonomicznego czy politycznego danego kraju?

Następnie Andrzej Smosarski w referacie: "Społeczeństwo obywatelskie w obronie pracowników czasowych. Zadania organizacji społecznych i politycznych w walce z dyskryminacją opartą na pracy tymczasowej". Zastanawiał się nad możliwym planem działań do realizacji w ramach długofalowej kampanii politycznej w obronie pracowników czasowych.

Podobny cel przyświecał wypowiedziom Bogusław Zięteka (Wolny Związek Zawodowy Sierpień 80) i Jarosława Urbańskiego dotyczącym "Elastyczności rynku pracy - wyzwanie dla związków zawodowych. Jak wspomagać pracowników czasowych w walce z dyskryminacją stosowaną przez państwo i pracodawców?" Chodziło o prezentację pomysłów na działania związków zawodowych dla poprawy sytuacji pracowników czasowych wewnątrz przedsiębiorstw, znalezienia najlepszej platformy dla możliwości reprezentowania osób zatrudnionych w formach elastycznych oraz doprowadzania ich do zatrudniania na umowę o pracę.

Jako pierwszy w tym punkcie głos zabrał Jarosław Urbański, który dokonał krótkiego podsumowania Konferencji poprzez przypomnienie jej głównych wątków tematycznych, najważniejszych dyskusji i płynących z nich wniosków, propozycji działań na przyszłość. Następnie przedstawił dwa przykłady skutecznej walki z elastycznością pracy: VW w Poznaniu i polscy pracownicy hurtowni w Irlandii. W obu przypadkach chodziło o zagwarantowanie takich samych warunków pracy i płacy pracownikom agencjom pracy tymczasowej. Bogusław Ziętek w swoim wystąpieniu stwierdził, że jeżeli związki zawodowe chcą skutecznie walczyć z elastycznością zatrudnienia muszą się bardziej otworzyć i wyjść poza zakłady pracy. Ważna jest tu współpraca zarówno z młodzieżą, jak pracownikami sezonowymi na Zachodzie, bezrobotnymi itd. Tylko tego typu działaniami związki zawodowe mogą wyjść poza tradycyjne ramy obszarów, którymi na co dzień się zajmują.

Na zakończenie próbowano dokonać wyboru wiodącego tematu kolejnej konferencji oraz jej komitetu organizacyjnego. Najwięcej głosów zebrał temat dotyczący roli związków zawodowych. Ustalono, że komitet organizacyjny na tym etapie nie ulegnie zmianie. Nie ustalono dokładnej daty VI OKP, choć będzie to prawdopodobnie II połowa maja 2007 roku. Nie przesądzono także o miejscu następnej Konferencji.

Jakub Grzegorczyk (CK-LA - Warszawa)
Sebastian Glica (CK-LA/IP - Łodź)
Wojciech Orowiecki (GPR - Warszawa)
Jarosław Urbański (IP/FA - Poznań)