Minimalne wynagrodzenie za pracę ustalane jest, w zależności od wysokości inflacji, raz albo dwa razy w roku. Zgodnie z ustawą, wysokość płacy minimalnej proponuje rada ministrów, a uzgadnia ją Rada Dialogu Społecznego (rada złożona z przedstawicieli trzech największych związków zawodowych, reprezentatywnych organizacji pracodawców i rządu). Ostateczną decyzję o wysokości płacy minimalnej podejmuje jednak rząd. Podwyższenie płacy minimalnej do 2000 zł jest propozycją rady ministrów i jest to kwota wyższa od tej proponowanej zarówno przez pracodawców, jak i centrale związkowe zasiadające w Radzie Dialogu Społecznego. Obecne w Radzie związki zawodowe poparły propozycję rządu, natomiast główne organizacje pracodawców (Pracodawcy RP, Business Center Club i Konfederacja „Lewiatan”) wyraziły swój sprzeciw.

Minimalne miesięczne wynagrodzenie o pracę dotyczy pracownic i pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę (zarówno na czas określony, jak i nieokreślony) pracujących na pełen etat. W przypadku osób pracujących w niepełnym wymiarze czasu pracy, wynagrodzenie minimalne jest ustalane proporcjonalnie – tj. płaca minimalna dla osób pracujących na ½ etatu wyniesie w 2017 r. 1000 zł brutto. Niezależnie od wymiaru etatu, podstawa wynagrodzenia zawarta na umowie może być niższa od płacy minimalnej, ustawa nakazuje bowiem, żeby osoba zatrudniona otrzymywała pensję minimalną po zliczeniu wszystkich dodatków, np.: za staż pracy, nagród i premii. Od nowego roku do ustalania czy ostateczna wysokość pensji nie jest niższa od płacy minimalnej nie będzie wliczany jednak dodatek za pracę w porze nocnej. Od 2017 r. zniknie także przepis, który umożliwiał zatrudnianie osób podejmujących pierwszą pracę za wynagrodzeniem w kwo¬cie 80% płacy minimalnej.

Nowa, wyższa miesięczna pensja minimalna obejmie około 1,36 mln osób czyli ok. 8,5% pracowników i pracownic etatowych, tyle bowiem osób zarabia pensję minimalną. Najwięcej (aż 11%) zatrudnionych zarabiających minimalne wynagrodzenie mieszka w województwie łódzkim, warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim. Wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę wzrastają inne świadczenia: wynagrodzenie za niezawiniony przez pracownika przestój (postojowe), odprawa z tytułu zwolnień grupowych, odszkodowanie za dyskryminację lub mobbing, dodatek za pracę w porze nocnej, wypłata za praktyki absolwenckie.

Minimalna stawka godzinowa dla osób pracujących na zleceniach

Inne zasady dotyczą osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych. Od 1 stycznia 2017 r. osoby pracujące na umowach zlecenie i samo-zatrudnione (prowadzące własną działalność, ale nie zatrudniające pracowników i pracownic) również uzyskają prawo do minimalnego wynagrodzenia, ale będzie ono ustalane godzinowo – początkowa stawka wyniesie 12 zł za godzinę, jednak będzie waloryzowana w zależności od wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę dla osób zatrudnionych na etacie. Po tym, jak płaca minimalna pracowników i pracownic etatowych wzrośnie do 2000 zł, godzinowa stawka dla zleceniobiorców wzrośnie do 13 zł za godzinę. Kontrolę nad przestrzeganiem tych przepisów sprawować będzie Państwowa Inspekcja Pracy, której kompetencje zostały poszerzone. Pracodawcom zatrudniającym za niższe stawki godzinowe zleceniobiorców grozić będzie mandat w wysokości od 1 do 30 tys. zł. Według szacunków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmiany te dotyczyć będą ok. 700 tys. osób, czyli 4,4% wszystkich zatrudnionych (bez względu na formę zatrudnienia). Nie obejmą one natomiast osób wykonujących pracę na podstawie umów o dzieło.

Chcemy więcej zarabiać

W 2015 r. OZZ Inicjatywa Pracownicza włączyła się w kampanię społeczną „Chcemy więcej zarabiać” (koordynowaną przez WZZ Sierpień 80), której głównym postulatem było podwyższenie płacy minimalnej do poziomu 68% przeciętnego wynagrodzenia, czyli 2800 zł brutto miesięcznie i 15 zł za godzinę pracy (wg. poziomu wynagrodzeń w 2015 r.). Postulaty te dotyczyły wszystkich pracowników i pracownic, bez względu na formę zatrudnienia. Jest to poziom zdefiniowany przez Radę Europy jako tzw. „płaca godziwa”. Zapowiedziany na 2017 r. wzrost płacy minimalnej – nawet jeśli obejmuje on osoby na zleceniach i samo-zatrudnione – jest więc cały czas niewystarczający.