W Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 18 listopada 2022 trwa spór zbiorowy. Głównym postulatem związkowców jest wzrost wysokości wynagrodzeń.

Zgodnie z informacjami Wydziału Kultury Urzędu Miasta Lublin oraz działu księgowego samego Ośrodka, średnie wynagrodzenia pracowników i pracownic Bramy są najniższe spośród wszystkich miejskich instytucji kultury w Lublinie. Tego samego nie można powiedzieć o wynagrodzeniu dyrektora zarządzającego tą instytucją, którego wynagrodzenie nie odbiega od średniej.

Zdaniem dyrektora pracownicy podwyżkę już otrzymali, jednak 200 złotych brutto na etat przyznane uchwałą budżetową Miasta Lublin na rok 2022 otrzymała jedynie połowa zatrudnionych. Kryteria jej przyznawania były zupełnie arbitralne i zależne wyłącznie od uznania dyrektora, który twierdzi, że kieruje się „intuicją”.

Taka retoryka wpisuje się w szerszą politykę zarządzania „Bramą Grodzką”, brak w niej jakiejkolwiek transparentności i obiektywizmu. Obowiązujący regulamin wynagradzania jest nieaktualny i wręcz niezgodny z prawem (nie uwzględniono w nim między innymi wzrostu wysokości minimalnego wynagrodzenia od 2017 roku). Ten sam problem dotyczy również regulaminu organizacyjnego, który nie był aktualizowany od 22 lat. Dokument milczy na temat działających zespołów i jednostek organizacyjnych, lecz pełno w nim odniesień do działów, które już dawno nie funkcjonują.

Z pracownicami i pracownikami zrzeszonymi w OZZIP podjęto rokowania, w których toku odbyło się dotychczas jedno spotkanie. Przedstawiciele związku usłyszeli, że brakuje środków na podwyżki, a winę za to ponosi miasto. W reakcji na taką argumentację dyrektora delegacja kilkunastu pracowników, wraz z przedstawicielką Komisji Krajowej, oraz kilkoma osobami z warszawskich komisji Inicjatywy Pracowniczej, wybrało się 15 grudnia na posiedzenie rady miasta, domagając się odpowiedzi bezpośrednio od prezydenta.

Wejście osób w czerwonych kamizelkach na salę w trakcie toczącej się dyskusji o budżecie wywołało niemałe zamieszanie, a po krótkiej wymianie zdań z jednym z radnych udzielono głosu Alicji Magierze — pracownicy Ośrodka i członkini prezydium komisji zakładowej. Na tle transparentu „Pełna kultura — puste konta” zwięźle i konkretnie nakreśliła politykom problemy, z jakimi spotykają się osoby zatrudnione w jednej z najbardziej szanowanych i zasłużonych instytucji kultury w Lublinie. W swojej wypowiedzi podkreśliła ogrom pracy, jaką wykonują, między innymi przygotowując materiały, z których korzystają ich lepiej wynagradzani koledzy. Sami radni otrzymali od pracownic i pracowników listę postulatów już tygodnie temu.

Odpowiedź Krzysztofa Żuka, prezydenta miasta Lublina była zdawkowa, wymijająca i wręcz obraźliwa dla zgromadzonych pracowników. Zanim przeszedł do omawiania problemu braku papieru toaletowego w miejskich jednostkach budżetowych, zdążył zarzucić przemawiającej rozemocjonowanie i odesłał związkowców z powrotem do dyrektora. Podkreślił, że miasto bardzo docenia pracę zespołu Bramy Grodzkiej, ale nie zamierza z nimi rozmawiać o podwyżkach, bo to nie jego problem.

Podczas gdy urzędnicy kontynuują przerzucanie się odpowiedzialnością za bałagan w lubelskiej kulturze, związkowcy przygotowują się na ciąg dalszy rokowań i planują kolejne działania. Niedawno swoje poparcie dla ich postulatów wyraził w liście zespół Warsztatu Kultury w Lublinie, co jest początkiem współpracy między pracownicami i pracownikami kultury na lokalnym poziomie.

W dniach 7-8 października w Instytucie Teatralnym w Warszawie (Jazdów 1, 00-467 Warszawa) odbędzie się międzynarodowa związkowa konferencja branży kultury organizowana przez Czerwono-Czarną Koordynację (międzynarodową sieć związków zawodowych do której należy OZZ Inicjatywa Pracownicza). Poniżej przedstawiamy wstępny opis problemów, jakie mają być przedyskutowane podczas spotkania.

„Nie oddamy wam kultury” – wywiad z Tomaszem Lulkiem i Piotrem Rudzkim z komisji zakładowej w Teatrze Polskim

Konflikt w Teatrze Polskim we Wrocławiu zaczął się we września 2016 roku gdy załoga zrzeszona w OZZ  Inicjatywa Pracownicza weszła w spór zbiorowy z dyrektorem – Cezarym Morawskim. Komisja wystąpiła wtedy z postulatami dotyczącymi m.in. podwyżek, niewaloryzowanych od 8 lat, płac dla wszystkich pracowników, gwarancji zatrudnienia, zapewnienia  opieki przedszkolnej dla dzieci pracowników i pracownic teatru oraz powołania pełnomocnika ds. przeciwdziałania dyskryminacji na tle płciowym i orientacji seksualnej. Ponadto załoga  domagała się organizacji nowego konkursu na dyrektora teatru, krytykując poprzedni za brak transparentności i uczciwości. Odpowiedzią dyrekcji było pozbycie się części pracowników. Wywołało to falę protestów w innych teatrach. Nadal nie ma jednak ostatecznej decyzji o odwołaniu Morawskiego z funkcji dyrektora

Wyrażamy nasze głębokie oburzenie działaniami Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w Teatrze Polskim we Wrocławiu. W trwającym od kilku miesięcy konflikcie załogi zrzeszonej w Komisji Zakładowej Inicjatywy Pracowniczej z Dyrekcją Teatru władze zakładowej Solidarności konsekwentnie wspierają stronę pracodawcy. Ostentacyjnie wycofały się z poparcia postulatów płacowych dotyczących pracowników technicznych, będących członkami ich komisji. W ostatniej fazie konfliktu przedstawiciele Solidarności postanowili otwarcie wesprzeć dyrekcję.

To wszystko dzieje się w sytuacji kiedy dokonywane są kolejne bezprawne zwolnienia członków Inicjatywy Pracowniczej a zespół walczy o możliwość godnych warunków pracy oraz zachowanie wieloletniego dorobku artystycznego.

Ostatnim aktem tego żenującego spektaklu lojalności wobec pracodawcy było zorganizowanie imitacji referendum strajkowego. Bez zachowania jakichkolwiek standardów demokratycznych, w głosowaniu pytano o poparcie dla dyrektora. To wszystko działo się pod historycznym logiem solidarności.

Nie jest to pierwsze tego typu działanie, które obserwujemy z rosnącym przerażeniem. Zamiast wpierać pracowników w walce o godne warunki zatrudnienia komisje Solidarności stają po stronie szefów, podejmując kolejne inicjatywy kompromitujące ideę ruchu związkowego. Z takimi działaniami mieliśmy do czynienia m.in. w magazynach Amazona, poznańskich Zakładach HCP i Galerii Arsenał.

Mamy pełna świadomość faktu, że sytuacje te często dzieją się bez wiedzy szeregowych członków związku i odpowiadają za nie zarządy komisji kierujące się samobójczą lojalnością w stosunku do pracodawców.

Wzywamy władze NSZZ Solidarność do zajęcia stanowiska wobec opisanych zdarzeń. Obecnie możliwość zrzeszania się w związki zawodowe i obrony swoich elementarnych praw jest ciągle kwestionowana przez pracodawców i ich lobbystów. Prawo do legalnego strajku zostało ograniczone w stopniu, który jeszcze kilkanaście lat temu byłby nie do pomyślenia. Przepisy prawa pracy są często jedynie zapisem na papierze, którego nikt nie jest w stanie wyegzekwować. W tej sytuacji zachowanie lojalności pracowniczej w obliczu konfliktów, niezależnie od przynależności organizacyjnej jest według nas kwestią niepodlegającą dyskusji.

Komisja Krajowa OZZ IP

Komisja Zakładowa OZZ Inicjatywa Pracownicza w Instytucie Teatralnym w Warszawie wydała oświadczenie ws. sytuacji w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Związkowcy i związkowczynie z Instytutu wyrażają swoją solidarność z protestem i walką koleżanek i kolegów z wrocławskiego teatru oraz popierają postulat odwołania Cezarego Morawieckiego ze stanowiska dyrektora.

Dzisiaj (15 grudnia) przewodniczący KZ OZZ IP w Teatrze Polskim we Wrocławiu Tomasz Lulek odebrał 11 zawiadomień „o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony”. Cała jedenastka to członkowie naszej Komisji Zakładowej: Anna Ilczuk, Marta Zięba, Andrzej Kłak, Michał Opaliński (aktorzy), Łukasz Twarkowski (reżyser), Nina Karniej, Kasia Majewska, Alicja Szumańska (dział literacki), Natalia Kabanow, Michał Matoszko, Piotr Sarama (cały dział graficzno-komputerowy). W przypadku trojga z nich podanym w piśmie powodem jest likwidacja stanowiska pracy, a zwolnienia pozostałej ósemki są zwolnieniami dyscyplinarnymi. Wymienione powody to m.in.: krytyka dyrektora, utrata zaufania, krytyczne wpisy na Facebooku, udział w manifestacjach broniących teatru, zaklejanie ust w czasie braw itd. 

Traktujemy to jako atak na Komisję Zakładową i związek oraz utrudnianie pracy związkowej w sytuacji sporu zbiorowego z pracodawcą. Jutro ogłosimy pogotowie strajkowe i oflagujemy budynek. Prosimy o wsparcie naszego protestu w każdej formie, w tym wysyłanie maili protestacyjnych do dyrektora teatru i do Dolnośląskiego Urzędu Marszałkowskiego, w szczególności do wicemarszałka Tadeusza Samborskiego.

Komisja Zakładowa OZZ Inicjatywa Pracownicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu spotkała się 5 września 2016 roku z dyrektorem teatru Cezarym Morawskim. Celem spotkania było uzyskanie odpowiedzi od dyrekcji na postulaty pracownicze złożone 1 września 2016 roku. Strony nie doszły do porozumienia w żadnym z punktów, więc Komisja Zakładowa OZZ Inicjatywa Pracownicza weszła w spór zbiorowy z dyrektorem Morawskim. Jednocześnie obie strony wyraziły chęć negocjacji, data kolejnego spotkania zostanie ustalona po 15 września 2016 roku.

Wyrażamy głębokie oburzenie wobec skandalicznej decyzji zarządu województwa dolnośląskiego, który wbrew stanowisku zespołu Teatru Polskiego, a także Instytutu Teatralnego, ZASP-u, środowiska pracowników sztuki i widzów powołał Cezarego Morawskiego na stanowisko dyrektora Teatru Polskiego. W pełni solidaryzujemy się także z akcją strajkową podjęta przez naszych kolegów i koleżanki z Komisji Zakładowej OZZ IP w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Popieramy wszystkie sformułowane przez strajkujących postulaty. Zarazem, podobnie jak koledzy i koleżanki z Teatru Polskiego, wyrażamy sprzeciw wobec wszelkich prób wykorzystywania tej akcji do celów politycznych i zawłaszczania pracowniczego protestu przez jakiekolwiek partie polityczne.

Drogie Koleżanki i Drodzy Koledzy z Inicjatywy Pracowniczej,

bardzo prosimy o poparcie naszego protestu związanego ze skandalicznym wyborem nowego dyrektora Teatru Polskiego we Wrocławiu. Władze samorządowe (wojewódzkie i miejskie) zaczynają z własnej inicjatywy przeprowadzać „dobrą zmianę”, która zagraża naszym miejscom pracy, naszym zarobkom i poziomowi artystycznemu naszych instytucji. We Wrocławiu to już epidemia: Muzeum Współczesne Wrocław, wydawnictwo Warstwy, Teatr Polski we Wrocławiu. Kto będzie następny?

W załączeniu nasze pismo protestacyjne do Marszałka Województwa Dolnośląskiego

Komisja Zakładowa OZZ IP przy Teatrze Polskim we Wrocławiu

W styczniu tego roku w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu powstała komisja zakładowa Inicjatywy Pracowniczej. Należy do niej obecnie połowa załogi teatru, zarówno artyści, jak też pracownicy techniczni i administracyjni. Motywów powołania organizacji było kilka, jednym z nich – zmiana na stanowisku dyrektora instytucji. Po 27 latach z kierowania teatrem zrezygnowała Ewa Wycichowska. Załoga chciała mieć możliwość zabrania głosu w wyborze jej następczyni, która rozpocznie urzędowanie od 1 września.

Sytuacja materialna i socjalna pracowników poznańskiej kultury i sztuki ulega ciągłemu pogorszeniu. Komisja Międzyzakładowa OZZ Inicjatywa Pracownicza zrzeszająca zatrudnionych w Galerii Miejskiej Arsenał, Teatrze Ósmego Dnia oraz osoby pracujące jako „wolni strzelcy” w projektach kulturalnych finansowanych przez miasto – przeprowadziła potwierdzającą to analizę.

List Otwarty do Prezydenta Poznania Ryszarda Grobelnego

Żądamy natychmiastowego przywrócenia Ewy Wójciak na stanowisko dyrektorki Teatru Ósmego Dnia.

Ósemki to ostatnia już instytucjonalna przestrzeń krytycznej debaty w Poznaniu. W samej sprawie Ewy Wójciak widzimy próbę rozbicia i zniszczenia zespołu, żywej legendy teatru zaangażowanego, obchodzącego niebawem 50-lecie istnienia. Z niepokojem przyglądamy się więc także administracyjnemu dyscyplinowaniu Ósemek poprzez działania finansowe (sukcesywne obcinanie dotacji), noszącemu wszelkie znamiona cenzury ekonomicznej.

Od kilku lat Urząd Miasta Poznania uderza na różny sposób w Teatr Ósmego Dnia: próbuje wywierać presję na kierunki prowadzonej działalności artystycznej, pozbawia środków finansowych, przeprowadza zmiany na stanowiskach kierowniczych. Ich celem jest ograniczenie niezależność Teatru, który jako scena zaangażowana od 50 lat niejednokrotnie formułuje krytyczne opinie, debaty i stanowiska.

Sytuacja materialna i socjalna pracowników poznańskiej kultury i sztuki ulega pogorszeniu. Poznańska OZZ Inicjatywa Pracownicza zrzesza zatrudnionych w Galerii Miejskiej Arsenał, Teatrze Ósmego Dnia oraz osoby pracujące jako „wolni strzelcy” w różnych projektach kulturalnych finansowanych przez miasto. Związek nasz przeprowadził odpowiednią analizę. We wszystkich tych przypadkach główny wpływ na wysokość zarobków i sytuację socjalną pracowników ma polityka miasta w zakresie finansowania różnego typu zadań z zakresu kultury. Od lat jednak Urząd Miasta Poznania wywiera naciski na kierownictwa rożnych placówek (w postaci wytycznych i instrukcji przekazywanych w pismach i na spotkaniach z kierownictwem instytucji kultury), aby nie zwiększali funduszu płac. Jednocześnie ewentualne dodatkowe dochody uzyskane przez daną placówkę, nie mogą zostać w żadnej części przeznaczone na podniesienie wynagrodzeń. Polityka ta ma negatywne konsekwencje dla pracowników i pracownic tego sektora.

Publikujemy wywiad z członkiniami i członkami OZZ Inicjatywa Pracownicza przy Teatrze Polskim we Wrocławiu przeprowadzony w lutym 2013 r., który ukazał się w Biuletynie OZZ IP w marcu tego roku. W tym samym czasie w marcowym numerze pisma Le Monde Diplomatique, w dodatku poświęconym kulturze ukazującym się na Śląsku, został opublikowany artykuł pt: "Czy Pan to będzie czytał na stałe? Na razie tak..." autorstwa Dawida Krawczyka, na temat działań aktorów w Teatrze Polskim we Wrocławiu oraz Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu, którzy powołali komisje OZZ IP.

Inicjatywa Pracownicza przy Teatrze Polskim działa od pół roku. Co się udało w tym okresie zmienić?

Przede wszystkim zaczęliśmy mieć realny wpływ na to, co dzieje się w naszym zakładzie pracy. Dotąd działała tu tylko Solidarność i duża cześć pracowników teatru, zwłaszcza tych zajmujących się sztuka: aktorów, pracowników działu literackiego itp., czuło, że nasze interesy, nasze poglądy są kompletnie niereprezentowane. Nie byliśmy w stanie się porozumieć, dlatego postanowiliśmy utworzyć własny związek.

Uczestniczyliście w szeregu spotkań w dolnośląskim Urzędzie Marszałkowskim. Czy możecie powiedzieć jaki był ich cel i efekt?

Chcemy mieć wpływ na przyszłość naszego teatru, współpracować z urzędnikami, którzy często działają bez przyzwoitej analizy i wiedzy na temat takich placówek jak nasza. Uważamy, że jedyna droga to mocno komunikować swoją obecność, wyjaśniać problemy nasze stanowiska oraz doglądać jak instytucje odpowiedzialne za nasz byt i przyszłość wywiązują się ze swoich obowiązków i obietnic. Taki jest nasz cel. A efekt? Jesteśmy na początku drogi. Na razie udało na powstrzymać decyzje podejmowane bez nas, dotyczące obsady stanowiska dyrektora naczelnego i artystycznego. Udało nam się kilkakrotnie spotkać z vice-marszałkiem Radosławem Mołoniem i przedyskutować sytuację w teatrze. Kolejne spotkanie są konieczne, bo mamy wrażenie, że sprawy nie idą do przodu, na spotkaniu padły ważne obietnice dotyczące oddłużenia teatru, które niestety nie są realizowane, a jest już marzec.

Z jakimi problemami borykają się pracownicy Teatru, zarówno artystyczni jak i z personelu technicznego?

Teatr jest finansowany poniżej kosztów utrzymania, stąd nie może wyrwać się ze spirali długów. Urzędnicy z jednej strony zdają się to rozumieć, z drugiej nie podejmują realnych kroków naprawczych, za to co parę miesięcy padają zarzuty o złe zarządzanie. Ciągłe kontrole ze strony urzędu utrudniają normalną pracę, mieliśmy ostatnio ze cztery kontrole pod rząd. Mamy wrażenie, że ta presja finansowa i biurokratyczna wynika z chęci ukrócenia niezależności teatru, a nie z chęci poznania jego realnych problemów i uzdrowienia sytuacji. Nasze działania są więc nastawione na wyjaśnia, szukanie dobrej woli i tworzenie mimo wszystko wysokiej jakości sztuki.

Czy planujecie powziąć jakieś działania w najbliższym czasie?

W tej chwili skupiamy się również na rozpoznaniu problemów wewnątrz teatru. To skomplikowane: to duża placówka, różne zawody, państwowe pieniądze. Mamy mnóstwo problemów organizacyjnych, musimy godzić różne interesy. Nie mamy wielkiego doświadczenia związkowego, w tej chwili rozpoznajemy sytuację i staramy się walczyć o poprawę jakości i organizacji naszej pracy.

Jesteście jednym z bardziej docenianych zespołów teatralnych w Polsce. Czy to przekłada się na lepsze płace czy stabilność zawodową?

Nasza sytuacja finansowa jest katastrofalna. W opinii publicznej panuje przekonanie, że aktorzy, czy artyści szerzej mówiąc, to jakaś uprzywilejowana grupa społeczna. Nic bardziej mylnego, to dotyczy może wąskiej grupy gwiazd telewizyjnych, w teatrach jest bieda, zarobki są upokarzająco niskie, większość z nas ma umowy o pracę nie przekraczające 2000 zł netto miesięcznie.

Udało Wam się odeprzeć próbę urynkowienia Teatru, poprzez niedopuszczenie do zarządzania Teatrem przez menadżerów. Czy widzicie inne problemy, które mogłyby skupić środowisko artystyczne i teatralne we wspólnej walce?

Choćby ostatnie zmiany podatkowe dotyczące zawodów twórczych. Wydaje mi się, że choćby ta sprawa pokazała, jak dalece jesteśmy rozproszeni i niezdolni do wspólnego sprzeciwu. Problem ubezpieczeń. Problem biurokratyzacji i arogancji urzędników wobec ludzi kultury. Nieprzejrzystość przydzielania grantów na działalność, albo funkcjonowania funduszy, które mają wspierać artystów, to wszystko wymaga reformy.