W sobotę 18 maja w Warszawie i w wielu innych miastach Polski odbyła się kolejna edycja Nocy Muzeów. Chociaż inicjatywa ta cieszy się niezmienną popularnością, dla wielu osób zajmujących się na co dzień kulturą i sztuką jest ona dobitnym przykładem trawiących tę branżę problemów: nadprodukcji „eventów” kulturalnych i mnożenia obowiązków pracowników przy jednoczesnej stagnacji zarobków.

Po raz kolejny od września zeszłego roku, z początkiem lutego demonstrowali członkowie i członkinie Inicjatywy Pracowniczej z Polskiego oraz ich koledzy i koleżanki z teatrów w innych miastach polski. Protesty wspierają również komisje zakładowe z instytucji kultury i innych branż, a także większa część środowiska teatralnego.

W odpowiedzi na represje przeprowadzane przez nowego dyrektora teatru Cezarego Morawskiego oraz jego destrukcyjną politykę uderzającą zarówno w pracowników i pracownice, jak i wieloletni dorobek jednej z najważniejszych scen w Polsce od pięciu miesięcy trwają protesty w wielu teatrach. Zarówno w kraju, jak i podczas zagranicznych festiwali aktorzy i aktorki solidaryzujący się z załogą Teatru Polskiego zrzeszoną w Inicjatywie Pracowniczej wychodzą do braw z zaklejonymi taśmą ustami. Od początku protestów z różnych scen odczytywano listy wzywające nowego dyrektora do zaprzestania swoich działań. Wielokrotnie publikowano filmy z krytycznymi wobec Morawskiego wypowiedziami znanych osób ze środowiska kultury i sztuki. Podczas ubiegłorocznego Kongresu Kultury w Warszawie odbył się kilkusetosobowy wiec pod Pałacem Kultury i Nauki. Zespół Polskiego otrzymuje głosy wsparcia nie tylko z innych teatrów w Polsce, prawie 1500 osób ze środowiska teatralnego podpisało się pod angielskojęzyczną petycją skierowaną do dolnośląskich samorządowców. Wyrazy wsparcia przekazał także Komitet Międzynarodowej Solidarności Robotników Przemysłowych Świata (International Solidarity Commission of the Industrial Workers of the World – IWW) naszej siostrzanej organizacji związkowej z USA.


Teatr Polski - w podziemiu / Polski Theatre in the underground

Aktualne zaostrzenie protestów przypadło na przełom stycznia i lutego 2017 roku, gdyż w tych dniach odbywały się sesje robocza i formalna Zarządu Województwa Dolnośląskiego, który jest faktycznym organizatorem pracy Teatru Polskiego we Wrocławiu. 

W odpowiedzi na apel związkowców z Komisji Zakładowej przy Teatrze Polskim, solidarnościowe akcje protestacyjne przeprowadziły nasze komisje z różnych miast i branż. 

Już 29 stycznia pracownicy zrzeszeni w Komisji Zakładowej w Teatrze Polskim w Bydgoszczy odczytali ze sceny apel, w którym zaprotestowali przeciwko zwolnieniu związkowców z  Inicjatywy Pracowniczej i domagali się pilnego rozwiązania sytuacji we Wrocławiu. Bydgoscy aktorzy zwrócili się do publiczności w następujących słowach:

„Szanowni Państwo, chcielibyśmy, choć symbolicznie przyłączyć się do protestu naszych koleżanek i kolegów z Teatru Polskiego we Wrocławiu, którzy od kilku miesięcy pozostają w sporze z nowym dyrektorem, niszczącym imponujący dorobek artystyczny tego teatru. Chcemy zaprotestować przeciwko skandalicznemu zwolnieniu 12 osób należących do związku zawodowego Inicjatywa Pracownicza oraz przeciwko bierności członków Zarządu Województwa Dolnośląskiego, którzy powierzyli dyrekcję teatru osobie niekompetentnej i od tego czasu biernie przyglądają się łamaniu praw pracowniczych i destrukcji teatru, uważanego w ostatnich latach za jedną z najważniejszych scen w kraju. Dosyć represji za działalność związkową! Dosyć ignorancji urzędników odpowiedzialnych za kulturę w Polsce!”. List wygłoszony po zakończeniu spektaklu „Dybuk” spotkał się z dużymi brawami obecnej w teatrze publiczności.

Na wtorek 31 stycznia zostały zaplanowane kolejne akcje.

31 stycznia zdjęcia i film wspierający walkę wrocławskiej komisji w teatrze, przesłała załoga zrzeszona w Inicjatywie Pracowniczej w Muzeum Współczesnym Wrocław a także związkowcy z nowoutworzonej komisji w Teatrze Starym w Krakowie.

W dniu posiedzenia zarządu 1 lutego, w gmachu urzędu wojewódzkiego we Wrocławiu zgromadziła się duża grupa byłych i obecnych pracowników teatru, osoby wspierające ich protest z Wrocławskiej Komisji Środowiskowej i związane z profilem Publiczność Teatru Polskiego we Wrocławiu oraz przedstawiciele mediów.

[aktualizacja] Choć marszałek Przybylski obiecał, że problem Cezarego Morawskiego i Teatru Polskiego zostanie podjęty w bieżącym tygodniu, w chwili publikacji powyższego artykułu wiemy już, że jedyne co ma nam do zaproponowania urząd marszałkowski w kwestii pana Morawskiego to dalsze odwlekanie tematu i podejmowane do spółki z lokalną „Solidarnością” bezczelne próby obarczenia zakładowej Inicjatywy Pracowniczej współodpowiedzialnością za ten konflikt. Nie ma na to zgody! Wystarczy, że ponosimy skutki pokątnych knowań polityków i ignorancji urzędników, odpowiedzialność poniesiecie sami! Nie oddamy wam kultury!

W War­sza­wie przed Pała­cem Kul­tury i Nauki 8 paździer­nika 2016 odbył się pro­test pod hasłem #Nie Oddamy Wam Kul­tury. Jed­nym z orga­ni­za­to­rów była Ini­cja­tywa Pra­cow­ni­cza. Wzięli w nim udział przed­sta­wi­ciele z Komisji Krajowej, komisji zakładowych w Warszawie oraz człon­ko­wie KZ z Teatru Pol­skiego we Wro­cła­wiu – akto­rzy i pra­cow­nicy, któ­rzy przy­je­chali do Teatru Dra­ma­tycz­nego z dwu­na­sto­go­dzin­nymi Dzia­dami Adama Mic­kie­wi­cza w reży­se­rii Michała Zadary.

„Tu nie będzie smut­nego mia­steczka” – wołali zebrani arty­ści, widzo­wie, ludzie, dla któ­rych kul­tura i jej nie­za­leż­ność jest ważna, ponie­waż to ona broni i kształ­tuje wol­ność oraz god­ność czło­wieka. Wyda­rze­nie pro­mo­wał krótki film, w któ­rym akto­rzy pol­skiej sceny i kina róż­nych poko­leń: Andrzej Chyra, Mar­cin Kowal­czyk, Dawid Ogrod­nik, Marta Nie­rad­kie­wicz, Tomasz Nosiń­ski, Jan Peszek, Agnieszka Prze­piór­ska, Jerzy Radzi­wi­ło­wicz, Piotr Rogucki, Andrzej Sewe­ryn, Danuta Stenka, Andrzej Sze­re­meta, Jerzy Trela, Zbi­gniew Zama­chow­ski, Ewe­lina Żak – czy­tali Smutne mia­steczko, bar­dzo aktu­alny dzi­siaj wiersz, napi­sany przez Woj­cie­cha Mły­nar­skiego w 1988 roku.

Pro­test #Nie Oddamy Wam Kul­tury skie­ro­wany był prze­ciwko poli­ty­kom i urzęd­ni­kom inge­ru­ją­cym we wszyst­kie sfery kul­tury, chcą­cym, ją sobie pod­po­rząd­ko­wać i wyko­rzy­stać do pro­mo­wa­nia wła­snej linii poli­tycznej. Stąd hasła towa­rzy­szące pro­testowi: „STOP upo­li­tycz­nia­niu kul­tury”, „STOP poli­tycznej cen­zu­rze”, „STOP Misie­wi­czom kul­tury”.

Pro­testowi towa­rzy­szył mani­fest odczy­tany tam­tego dnia przez: Woj­cie­cha Malaj­kata, Mar­cina Bosaka, Prze­my­sława Blusz­cza, Monikę Strzępkę, Agnieszke Prze­piór­ską, Ilonę Ostrow­ską, Dorotę Miś­kie­wicz, Michała Ogórka, Halinę Rasia­kównę, Krzysz­tofa Dra­cza, Miło­go­sta Reczka i Wie­sława Cichego. Warto ten mani­fest zacy­to­wać:

1. To oby­wa­tel­ski pro­test ludzi kul­tury.
2. Zwra­camy się dziś do poli­ty­ków wszyst­kich par­tii. Histo­ria poka­zuje, że od zawsze pró­bu­je­cie zawłasz­czyć kul­turę. Robi­li­ście to i robi­cie, bo czu­je­cie, że kul­tura kształ­tuje wyobraź­nię ludzi.
3. Liczy­cie na to, że mając wła­dzę nad kul­turą, zawład­nie­cie duszami i umy­słami Pola­ków.
4. Im bar­dziej wie­rzy­cie, że Wasza wła­dza jest „jedy­nie słuszna”, tym więk­szą macie pokusę, żeby usta­wić kon­kurs, odwo­łać kogoś, kto myśli samo­dziel­nie, zamó­wić przed­sta­wie­nie „na temat”, wrę­czyć nagrodę „dla przy­kładu”.
5. Powta­rzamy: Nie rozu­miecie kul­tury. A każda wła­dza najbar­dziej boi się tego, czego nie rozu­mie.
6. W ostat­nim cza­sie obser­wu­jemy kolejny już marsz wła­dzy po kul­turę.
7. Uczest­ni­czy w nim coraz wię­cej par­tyj­nych nie­udacz­ni­ków, któ­rym wydaje się, że wie­dzą. A prze­cież nie mają poję­cia.
8. Wła­śnie w takim momen­cie zebra­li­śmy się tutaj. Jeste­śmy tu razem i wiemy, jaką mamy siłę.
9. Zobacz­cie, jaką siłę ma parę zdań wier­sza, który poru­szył nie tylko nas, ale setki tysięcy ludzi w całym kraju.
10. Jeste­śmy tu po to, by powstrzy­mać marsz Misie­wi­czów kul­tury. Tylko razem możemy wygrać tę walkę o wolną prze­strzeń kul­tury.
11. Nie pozwo­limy na poli­tyczne kon­kursy w kul­tu­rze, na cen­zurę, na szan­taż finan­sowy. Nie damy się zastra­szyć, znie­wo­lić, kupić ani sprze­dać.
12. Poli­tycy, to do Was te słowa. Zapa­mię­taj­cie: Nie oddamy Wam kul­tury!
13. Tu nie będzie smut­nego mia­steczka.

Po odczy­ta­niu mani­fe­stu głos zabrało trzech przed­sta­wi­cieli orga­ni­za­to­rów: Igor Kujaw­ski i Edwin Petry­kat (Teatr Pol­ski we Wro­cła­wiu) oraz Miko­łaj Iwań­ski (z Ini­cja­tywy). Prze­sła­nie Igora Kujaw­skiego kon­cen­tro­wało się na potrze­bie jed­no­ści śro­do­wisk twór­czych pomimo róż­nic este­tycz­nych. Tylko jed­ność zagwa­ran­tuje podmio­to­wość tej gru­pie zawo­dowej i da jej realny wpływ na decy­den­tów zaj­mu­ją­cych się kul­turą. „Mam nadzieję – mówił do zebra­nych – że uda nam się stwo­rzyć, a być może nie trzeba ich stwa­rzać, bo one są, wypeł­nić struk­tury, w któ­rych nasze spory śro­do­wi­skowe zała­twimy we wła­snym sosie i wyj­dziemy z wnio­skami do moż­nych tego świata jako jed­ność. Kiedy sta­niemy się wresz­cie tą jed­no­ścią – nie pod­sko­czą nam”. Edwin Petryt­kat przy­po­mniał wyda­rze­nia z Marca ’68. Jako stu­dent PWST w War­sza­wie brał udział w tam­tym pro­te­ście prze­ciwko aro­gan­cji wła­dzy, która chciała cen­zu­ro­wać Mic­kie­wi­cza. Nie pozwo­liła na dal­szą eks­plo­ata­cję Dzia­dów w reży­se­rii Kazi­mie­rza Dejmka i zdjęła spek­takl z afi­sza Teatru Naro­do­wego w War­sza­wie. Kon­klu­zja wypo­wie­dzi Edwina Petry­kata była przy­gnę­bia­jąca: „Wyda­wało się, że tamte wra­że­nia, o tam­tym cza­sie, będę tylko ja, stary aktor, opo­wia­dał mło­dym kole­gom jako rzecz z histo­rii. I co się stało dzi­siaj, w 2016 roku? Tak jak wtedy rzą­dził nami wszech­władny, pierw­szy sekre­tarz Komi­tetu Cen­tral­nego PZPR Wła­dy­sław Gomułka, tak dzi­siaj Pol­ską rzą­dzi też pierw­szy sekre­tarz – Jaro­sław Kaczyń­ski […]”.

Jako ostatni wypo­wie­dział się Miko­łaj Iwań­ski, bar­dziej jesz­cze wzmac­nia­jąc suge­ro­waną przez Igora Kujaw­skiego potrzebę soli­dar­no­ści. Pod­kre­ślił także mocno, iż naj­lep­szym narzę­dziem do walki z poli­ty­kami, mediami i podzia­łami mię­dzy pra­cow­ni­kami są związki zawo­dowe. Tylko w ich struk­tu­rze nasza bata­lia może przy­nieść ocze­ki­wany rezul­tat. Trudno się z nim nie zgo­dzić, kiedy mówił: „Jeśli się zjed­no­czymy, jeśli zapo­mnimy o tym, kto jest sprzą­taczką, kto akto­rem, kto wykła­dowcą, kim­kol­wiek innym, jeśli stwier­dzimy, że stoi przed nami wspólne zagro­że­nie, jeśli nie damy się podzie­lić i będziemy wal­czyć razem jako pra­cow­nicy, będziemy w sta­nie trwale wywal­czyć wol­ność wypo­wie­dzi, wol­ność kul­tury oraz to, co gwa­ran­tuje nam to wszystko, czyli nasze prawa pra­cow­ni­cze. Naszą god­ność po pro­stu w naszych miej­scach pracy”. Oby!

Marian Koniec­pol­ski

W ostatnim czasie rozważania dotyczące kultury i sztuki często osadza się w kontekście tzw. gospodarki kreatywnej. Mówi się, że współczesna produkcja dóbr i usług kulturalnych zaczęła wymagać istnienia nie elity, ale całych kreatywnych klas, nowych znaczeń i środków przekazu oraz nowych form (intelektualnej) własności. Optymizm towarzyszący rozwojowi gospodarki kreatywnej wiązano z pojawianiem się nowoczesnych technologii. Komputery, internet, telefony komórkowe itd. mają być nowymi środkami przekazu i wciągać szerokie rzesze  ludzi (zarówno twórców, jak i odbiorców sztuki) w poszerzający się krwioobieg współczesnej kultury. Jak pisał Michael Huntter, „sektor kultury trafił z peryferii gospodarki do jej centrum” (1), a wraz z nim jego pracownicy. Kulturalny boom miał ich usytuować bliżej władzy, nadać prestiż i zapewnić lepsze warunki materialne. Artystyczna bohema, „połknięta” przez klasę kreatywną, miała przestać kojarzyć się z biedą.

Szanowna Pani
Małgorzata Omilanowska
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

List Otwarty ws sytuacji w Muzeum Narodowym w Poznaniu

Jesteśmy zaniepokojeni sytuacją w Muzeum Narodowym w Poznaniu, opisaną w „Głosie Wielkopolskim”, w artykule Karoliny Koziołek, pt. „Poniżanie i zastraszanie w Muzeum Narodowym”1, w związku z czym domagamy się przeprowadzenia w tej instytucji kontroli MKiDN.

Do Komisji Środowiskowej Pracowników Sztuki OZZ IP zwrócili się pracownicy gdańskiego Instytutu Sztuki Wyspa. Ze sporządzonego przez nich opisu sytuacji w Wyspie dowiedzieliśmy się, że panujące tam relacje pracownicze są złe.

Inicjatywa Pracownicza publikuje list Radosława Orła, w którym opisuje on warunki pracy w Instytucie Sztuki Wyspa, zwracając uwagę na nadmierne wykorzystywanie pracowników, wplątywanie ich w konflikty miedzy prezesem i wiceprezesem Fundacji Wyspa Progress, wreszcie na łamanie kodeksu pracy. Pod listem Radosława Orła podpisuje się cała zwolniona załoga IS Wyspa: Kaja Długosz, Dorota Kucharczyk, Natalia Wiśniewska i Adam Mandziejewski.

Publikujemy także komentarze prezesa Grzegorza Klamana i wiceprezes Anety Szyłak do listu Radosława Orla.

Z informacji otrzymanych przez OZZ IP wynika, ze wynagrodzenia do tej pory nie otrzymały osoby pracujące przy projekcie "Otwarty Ogród".

Komisja Środowiskowa Pracowników Sztuki OZZ Inicjatywa Pracownicza solidaryzuje się ze zwolnionymi pracownikami Fundacji Wyspa Progress w Gdańsku, deklarując jednocześnie wsparcie oraz pomoc.

Komisja Środowiskowa Pracowników Sztuki OZZ Inicjatywa Pracownicza

13 października w Warszawie odbyło się spotkanie koordynacyjne komisji IP działających na terenie województwa Mazowieckiego. W spotkaniu wzięło udział 6 komisji. Jego głównym celem była wymiana informacji o sytuacji w zakładach pracy i branżach w których działają struktury związku oraz planowanie wspólnych działań.

19 października 2014 r. w siedzibie Teatru 8 Dnia w Poznaniu odbyła się II Konferencja Programowa Komisji Środowiskowej „Pracownicy Sztuki” OZZ Inicjatywa Pracownicza. Twórcy obradowali w ramach Festiwalu Okupacyjnego placówki zorganizowanego w proteście przeciw odwołaniu Ewy Wójciak ze stanowiska dyrektor Teatru oraz politycznym interwencjom w obszar sztuki, mającym ostatnio miejsce w Poznaniu i w innych ośrodkach.

20 września w Warszawie miało miejsce spotkanie przedstawicieli Komisji Środowiskowej „Pracownicy Sztuki” Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Inicjatywa Pracownicza z twórcami teatralnymi. Celem spotkania było poinformowanie artystów teatru o działaniach Inicjatywy Pracowniczej oraz Komisji „Pracownicy Sztuki” na rzecz polepszenia warunków pracy twórców, zdanie relacji z dotychczasowych rozmów w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej nt wpisania artystów do powszechnego systemu ubezpieczeń, osłon socjalnych i emerytur, z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego nt wsparcia resortu dla wprowadzenia rozwiązań natury socjalnej w obszarze sztuki oraz zapowiedzenie działań w najbliższych miesiącach. Celem było również pozyskanie informacji od artystów teatru odnośnie najbardziej palących problemów branży w dwóch obszarach - warunków zatrudnienia na umowy o dzieło i ładu instytucjonalnego świata teatru.