Feminizm — którędy  droga? 

Tekst został opublikowany w ramach Matronatu nad V Socjalnym Kongresie Kobiet na https://nowyobywatel.pl/2024/05/21/kongres-kobiet-musi-byc-socjalny/.

Odnalezienie się w feminizmie to niemałe wyzwanie. Z jednej strony do młodych kobiet za pośrednictwem internetu dociera więcej feministycznych treści, niż którakolwiek z naszych starszych koleżanek mogłaby sobie wymarzyć, z drugiej zaś, wyrastamy na popfeminizmie, dla którego kluczowy jest tzw. empowerment, sukces zawodowy (najlepiej w korporacji!), estetyzacja feminizmu, wręcz trywializacja przekazu i dekonstrukcja postulatów obecnych w ruchu feministycznym tak, aby w miękkiej, przypudrowanej formie, z odrobiną różu na policzkach, przemawiały do wrogo nastawionych wobec feminizmu grup. 

W odnalezieniu się nie pomaga też elityzacja feminizmu, na którą, jak na ironię, zwracano uwagę wielokrotnie, głównie w środowiskach akademickich. Źródeł  takiego obrotu spraw w Polsce powinnyśmy doszukiwać się w transformacji ustrojowej. W latach 90 zaangażowanie społeczne było na niskim poziomie ze względu na trudną sytuację materialną, bezrobocie i ogromną niepewność związaną z przyszłością. Biorąc pod uwagę fakt, że to kobiety były (i są!) bardziej narażone na problem ubóstwa¹, a jednocześnie czuły silną presję na wywiązywanie się z roli przypisywanej im ze względu na płeć (która wciąż pozostaje w mocy), słabsze zaangażowania w ruchy kobiece nie powinien dziwić.

Niemniej jednak jeszcze w 1992 roku poziom uzwiązkowienia w Polsce wynosił 16%, trzykrotność dzisiejszego poziomu.² Co za tym idzie obserwowano również większą aktywność protestacyjną i strajkową. To w latach 1989-1994 Polska była świadkiem pierwszej i najbardziej intensywnej fali strajków w swojej najnowszej historii. Osiągając szczyt w latach 1992 i 1993 roku, stały się jednymi z najbardziej dynamicznych w całej Europie.³ Trzeba wyartykułować to, co bywa pomijane w dyskursie akademickim — kobiety stanowiły front, zaplecze i gigantyczną siłę w walkach na zakładach pracy! Ten rodzaj zaangażowania w ruchy społeczne nie powinien dziwić wobec cięcia świadczeń socjalnych i opieki socjalnej, prywatyzacji zakładów pracy i zamykania przyzakładowych żłobków, przedszkoli i stołówek, co uderzało w kobiety bezpośrednio, obarczając je skutkami reform, mających być szansą na lepsze jutro. Media, stojąc na straży dyskursu, pomijały niewygodne dla neoliberałów głosy, i tak, na co zwróciła uwagę Ewa Charkiewicz w swoim tekście „“Matki do sterylizacji. Neoliberalny rasizm w Polsce” głosy kobiet były trywializowanie, a echo strajkujących słabło.  Idealnym przykładem tego podejścia są komentarze kierowane w stronę protestujących przeciwko eksmisjom i brakom lokali socjalnych matek z Wałbrzycha, tytułowe  „matki do sterylizacji”.⁴

Przestrzeń, szczególnie tę medialną, bez większego trudu zdominowały więc feministki liberalne, pozbawione perspektywy klasowej, posiadające znaczny kapitał finansowy i szerokie kręgi towarzyskie wśród klasy rządzącej. W ruchu, którym rządzi rzekome siostrzeństwo, utrwaliła się tendencja do indywidualizacji odpowiedzialności za systemowe nierówności, prowadząc do obciążania pojedynczych kobiet za problemy, które są wynikiem szerszych, strukturalnych dysfunkcji. Siostrzeństwo kończy się więc tam, gdzie pojawia się konflikt interesów.

W badaniu Gallupa „41% kobiet o wyższych dochodach oświadczyło, że nie są feministkami, zaś w grupie kobiet o niskim dochodzie już tylko 26% kobiet twierdziło podobnie” ⁵, jednak wciąż w dużym stopniu głosem feministek są bogate kobiety, których interesy absolutnie nie pokrywają się z socjalnymi potrzebami większości z nas. Choć te spostrzeżenia są banalne, za koniecznością ich wypowiedzenia przemawia to, że wciąż walczymy o zmianę dominującego paradygmatu.

Szukając drogowskazu na „feminizm”, nietrudno się pogubić. Możemy poczuć, że to nie jest w pełni o nas. Jednak dróg w tym kierunku jest wiele, a inicjatywy takie jak Socjalny Kongres Kobiet pokazują, że feminizm to nasza kolektywna broń i siła.

Narodziny ruchu – I Socjalny Kongres Kobiet Rok 2018. 

W 2018 roku, pod hasłem „O wyższe płace i niższe czynsze”, odbyło się nasze pierwsze wydarzenie.  Był to czas, gdy opiekunki ze żłobków, pracownice instytucji kultury oraz lokatorki postanowiły zainicjować ruch, mający na celu wspólne przeciwdziałanie wyzyskowi w miejscach pracy i szeroko pojętej niesprawiedliwości społecznej. Kongres miał być przestrzenią otwartą, gdzie każda uczestniczka mogła wyrazić swoje zdanie, podzielić się doświadczeniami, nierzadko pierwszy raz w życiu. Zamiast tradycyjnego panelu, zdecydowano się na otwartą dyskusję, mającą dotknąć realnych problemów kobiet w miejscach pracy i zamieszkania. Była to jednocześnie próba zrozumienia przeszkód organizacyjnych jak i walk, które musimy toczyć na co dzień. Pierwszy kongres zaowocował listą postulatów, które były bezpośrednim wynikiem walk socjalnych kobiet. Wokół tych postulatów toczy się praca przez cały rok, a wydarzenia służą ich aktualizacji i rozszerzeniu. Socjalny Kongres Kobiet to także akt oporu wobec liberalnych wydarzeń feministycznych, gdzie głos zabierają politycy, jak np. podczas Kongresu Kobiet w 2022 roku, gdy Donald Tusk,  jeszcze długo przed powołaniem nowego rządu, otrzymał nagrodę za działania sprzed lat oraz kampanijne obietnice. I Socjalny Kongres Kobiet nie był reakcyjnym wydarzeniem, a kontynuacją walki kobiet marginalizowanych zarówno przez rządy, media jak i opinię publiczną. Rozwijanie tej platformy, to tworzenie feminizmu siły.

Wspólna siła w działaniu

Przez wiele lat nasze progi przekraczały przedstawicielki licznych grup społecznych, tworząc mozaikę różnorodności. W minionym roku, podczas Kongresu, obserwowałyśmy wyjątkowo obszerną reprezentację. Swoją obecnością zaszczyciły nas związki zawodowe z różnych branż, stowarzyszenia lokatorskie, kobiece organizacje i ruchy socjalne.⁶ Z ogromną radością przyjęłyśmy także działaczki związkowe i feministyczne z zagranicy, które dołączyły do nas, wzbogacając nasze spotkanie o międzynarodowy wymiar. 

Łączą nas różne doświadczenia, jednak przyświecają wspólne cele

Jako kobiety młodsze i starsze, kobiety pracujące, lokatorki, matki możemy się zastanawiać nad tym, jaką rolę właściwie powinien pełnić w naszym życiu feminizm. Uczestnicząc w ruchu, który ukształtował się przy Socjalnym Kongresie Kobiet, możemy wskazać na obszary, których analiza przez pryzmat feminizmu socjalnego daje wiele nadziei na lepszą przyszłość. Nie chcemy przecież wiele, choć nasze żądania z perspektywy indywidualnej, mogą wydawać się niemożliwe do realizacji. Szczególnie że postulaty ruchu feministycznego bywają efemeryczne, i choć również w tej niedookreśloności jest ich siła, potrzebujemy też zmian możliwych do wprowadzenia w krótszym okresie. Takich, które będą służyły tym z nas, które pozbawione są przywilejów ekonomicznych i które jeszcze kilka lat temu czuły się bezsilne i niereprezentowane. Sama deklaracja o byciu feministką jest niewystarczająca. Wiele z nas przekonało się o tym na własnej skórze, gdy byłyśmy mobbingowane przez nasze szefowe, progresywne, otwarte feministki lub gdy doświadczałyśmy wykluczenia z ruchu, ponieważ za kuluarami ustalono, że nasz feminizm nie jest wystarczająco feministyczny.

Łączą nas różne doświadczenia, jednak przyświecają wspólne cele. Chcemy uznania i godziwego wynagrodzenia za naszą pracę, niezależnie od tego, gdzie jest wykonywana. Chcemy rozwoju publicznych instytucji opiekuńczych, które wesprą nasze rodziny. Chcemy dostępu do środków utrzymania, które są niezbędne każdego dnia. Chcemy bezpieczeństwa socjalnego, które da nam poczucie stabilności. Chcemy wpływu na wszystkie dziedziny naszego życia, aby móc kształtować naszą rzeczywistość. Chcemy mieć większy wpływ na funkcjonowanie naszych miejsc pracy i móc strajkować. Chcemy wyzwolić się z roli taniej siły roboczej i żyć z szacunkiem i godnością, na którą zasługujemy. Chcemy darmowej, bezpiecznej aborcji. Nasze życie nie może sprowadzać się do bycia tanią siłą produkcyjną i reprodukcyjną.

Aktualnie pracujemy wokół postulatów udostępnionych na stronie internetowej OZZ Inicjatywa Pracownicza: Postulaty IV SKK

Jesteśmy feministkami ze związków zawodowych i stowarzyszeń lokatorskich

Żądania materialne rezonują ze wszystkimi sferami życia. Tym, co gwarantuje feminizm w związkach zawodowych, jest posiadanie siły przetargowej, która w bezpośredni sposób wpływa na naszą sprawczość. Poprzez związki zawodowe jesteśmy w ciągłym kontakcie, a nasze kampanie mają realny wpływ na funkcjonowanie zakładów pracy (np. dodatkowa przerwa na karmienie w Amazonie) czy politykę w szerokim tego słowa znaczeniu. W tym roku przeprowadzimy 4 bloki tematyczne: „Podwyżki to za mało!”, „Chcemy więcej niż tylko pracować”, „O wyższe płace i niższe czynsze — walki na polu miasta” oraz „Praca Kobiet i technologia” —  blok będący niuansem na skalę ogólnopolską, na którym po raz pierwszy omówimy problemy kobiet w IT i mediach, przeprowadzimy pogłębioną dyskusję o tym, jak nowe technologie wpływają na naszą pracę. Choć dróg w feminizmie jest wiele, głęboko wierzymy, że budując silny, socjalny ruch, dążymy do zmian systemowych, a związki zawodowe, co pokazuje historia, mają wpływ na prowadzenie polityki państwa. Polityki, która wreszcie powinna pójść za głosem kobiet!

Zachęcamy do zapoznania się z programem V Socjalnego Kongresu Kobiet, który znajdziecie pod linkiem: Program V Socjalnego KK.

Dominika Lichańska

Przypisy:

1. Górnicz-Mulcahy A., Lewandowicz-Machnikowska M., 2021. Społeczne i prawne aspekty dyskryminacji płacowej kobiet, Prawo pracy i prawo socjalne : teraźniejszość i przyszłość: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Herbertowi Szurgaczowi, s. 77-84.
2. Raport CBOS, Związki Zawodowe w Polsce, 2019.
3. Sekuła P., 2013. Aktywność protestacyjna polaków w latach 1989-2009. „Polityka i Społeczeństwo” 3(11).
4. Charkiewicz E., 2008. “Matki do sterylizacji. Neoliberalny rasizm w Polsce, cz. I”. 
5. Krzyżnowska N., 2015. Elityzacja i stygmatyzacja w polskim ruchu kobiet po 1989 r., [w]: Odkrywając współczesną młodzież. Studia interdyscyplinarne (pp.103-134). 
6. Dostęp online: https://www.ozzip.pl/informacje/ogolnopolskie/item/2958-iv-skk-relacja 

Miałam być na Socjalnej Manifie z bardzo ważną dla mnie kobietą. Jest odrobinę starsza ode mnie, ale to ja muszę otaczać ją opieką.

Miałam być tutaj z Asią, która ma dziecięce porażenie mózgowe. Asia jest jak dziecko uwięzione w ciele dorosłej, albo dorosła uwięziona w ciele dziecka. Szykując się z nią na podróż, muszę mieć ze sobą jedzenie, którym się nie zadławi, i butelkę z wodą, z której będzie w stanie pić. Muszę być gotowa na to, że w każdej chwili może dostać okresu i będę musiała szukać z nią toalety i założyć jej podpaskę. Wszystko to jest związane z pchaniem niewygodnego i ciężkiego dla mnie wózka. Wejście do toalety w barze oznacza rozwiązanie zabezpieczeń wózka, wyciągnięcie Asi z wózka, pomoc w wejściu po schodach, usadowienie Asi w bezpiecznym miejscu, wniesienie wózka oraz ponowne osadzenie jej w wózku. Podobnie jest z samym wejściem do toalety, która najczęściej jest za mała, aby swobodnie poruszać się po niej z wózkiem, nawet jeśli ma oznaczenie, że jest odpowiednia dla osób z niepełnosprawnościami. Muszę być przy tym wszystkim gotowa na to, że Asia może dostać ataku agresji, może się czegoś przestraszyć, może też być tak szczęśliwa, że ciężko będzie jej wytłumaczyć powrót do domu. Może też dostać ataku padaczki. Najcięższym dla mnie są wszystkie niewielkie przeszkody architektoniczne takie jak krawężniki, wybrakowane płytki i remonty, które składają się na trasę niemal nie do pokonania. Najgorzej jest zimą, kiedy trzeba przejechać z wózkiem po nieodśnieżonym chodniku. 

Życie z Osobami z Niepełnosprawnościami to angażowanie całej rodziny, nie tylko rodziców czy opiekunów, ale przede wszystkim to angażowanie kobiet. Osobą ubezwłasnowolnioną lub z niepełnosprawnościami opiekują się matki, babki, siostry, ciocie, kuzynki. To praca, która rozpoczyna się jeszcze przed pierwszą diagnozą i która kończy się wraz ze śmiercią opiekowanej lub opiekującej. Myślę często o tym jak mówi się, że kobiety są słabe i delikatne. Ja natomiast widzę, że wykonują one jedną z najcięższych prac, jaka istnieje. Potrafią samodzielnie umyć unieruchomione dziecko, zmienić mu pieluchę, nawet gdy ma już prawie trzydzieści lat, wieźć wózek i nosić zakupy jednocześnie, pomagać w zjedzeniu obiadu, myciu zębów, otworzeniu paczki chusteczek, umyciu rąk, włączeniu telewizora. Tak jakby żyły dwoma życiami — swoimi i swoich podopiecznych. Kobiety, które znam, są zajebiście silne i zmęczone. Moją Asią opiekowała się wpierw jej mama, potem jej siostra, a moja babcia, a teraz jej siostra. Wszystkie poprzednie kobiety opiekowały się nią do końca życia.

Myślę też dużo o naszym mieszkaniu komunalnym, w którym mieszkaliśmy wraz z Asią. Mieliśmy jeden pokój, kuchnię i łazienkę na pięć, a przez moment na siedem osób. Chodziłam z moją babcią rąbać drewno do pieca, a spałam z nią na rozłożonym na podłodze oparciu kanapy. Ja, moja mama i babcia na pół roku zamykałyśmy okna w mieszkaniu, zaklejałyśmy je pianką montażową, taśmą klejącą, kładłyśmy koce i ręczniki na parapet, a i tak w mieszkaniu było przez większość czasu chłodno. Większość przestrzeni była podporządkowana Asi i jej niepełnosprawnością, jednak wieczorem, gdy nasz pokój zmieniał się w powierzchnię zajętą w całości przez materace, miała trudność z pójściem do łazienki, aby się załatwić.

Wiem, że takich kobiet jak w mojej rodzinie jest więcej. One nie wyjdą na ulicę walczyć o swoje prawa, bo każdego dnia wykonują ogrom pracy, ponad własne siły, aby ich dzieci mogły samodzielnie pokonać trasę z pokoju do łazienki. Są niewidzialne przez większość czasu, aż do momentu, gdy będąc ze swoją podopieczną na spacerze, nie dostanie ona napadu śmiechu. Albo jak poplują się w kolejce do sklepu. Wtedy ludzie świdrują wtedy spojrzeniem. Wtedy są nadwidzialne.

Te kobiety i same osoby z niepełnosprawnościami nie wyjdą tłumnie na ulicę i my musimy zacząć ich słuchać. Nie odbierać im głosu, bo one nie potrzebują górnolotnych haseł, ale konkretnych rzeczy, aby zacząć żyć, a nie trwać. Potrzebujemy asystencji osobistej, potrzebujemy wakacji wytchnieniowych, tańszych butów ortopedycznych, możliwości podjęcia pracy zarobkowej, niskopodłogowych tramwajów i autobusów, ogólnodostępnej rehabilitacji, więcej placówek dydaktycznych, świetlic środowiskowych, zajęć integracyjnych. Potrzebujemy tego wszystkiego na już, musicie być naszym głosem. 

Weronika Dąbrowicz,

Łódzkie Koło Młodych Inicjatywy Pracowniczej

Kobieta jest — poza aspektami biologicznymi — jednostką społeczną, kulturową i psychologiczną, której rola i tożsamość kształtowana jest przez różnorodne czynniki, w tym oczekiwania społeczne, edukację, doświadczenie oraz jej własne wybory życiowe. Na przestrzeni lat kobieta ewoluowała. Nie jesteśmy już tylko lub aż żonami, matkami i opiekunkami domowego ogniska. Coraz bardziej liczymy się we współczesnym świecie. Jesteśmy coraz lepiej wykształcone i pełnimy coraz istotniejszą rolę w różnorodnych branżach i sektorach gospodarki.

Realizujemy się w zawodach, do niedawna jeszcze zarezerwowanych głównie lub wyłącznie dla mężczyzn. Jesteśmy: kierowcami ciężarówek, autobusów, górnikami, strażakami, lekarzami, pracujemy w służbach mundurowych. Doskonale odnajdujemy się w polityce, angażujemy się w działalność zarówno lokalną, państwową jak i międzynarodową. Kobieta we współczesnym społeczeństwie jest wielowymiarowa. Odgrywamy coraz większą rolę we wszystkich aspektach życia społecznego, gospodarczego czy politycznego. Pięknie to brzmi, jednakże, mimo postępu, wciąż istnieją wyzwania związane z równością płci.

Nadal wykonujemy zawody, tradycyjnie kojarzone z pracami wykonywanymi przez kobiety. Jesteśmy pielęgniarkami, woźnymi, sprzątaczkami, opiekunkami do dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych, pracownicami socjalnymi, sprzedawczyniami. Niestety te zawody nadal są niedoceniane i słabo wynagradzane, pomimo że pełnią one kluczowe role w społeczeństwie.

Nadal spotykamy się z nierównościami płacowymi i dyskryminacją zawodową. Pracodawca woli zatrudnić gorzej wykształconego mężczyznę z mniejszym doświadczeniem zawodowym niż lepiej wykształconą kobietę, która znacznie lepiej wpisuje się w kryteria określone na danym stanowisku. Nadal pracodawca boi się zatrudnić kobietę, ponieważ jej ewentualna ciąża, urlop macierzyński czy inne formy zwolnień od pracy związane z opieką nad dzieckiem powodują u niego koszty. Takie myślenie jest nieakceptowalne!

Kobiety od lat łączą ze sobą pracę zawodową, opiekę nad dziećmi i prowadzenie domu. Radzimy sobie z tym tak dobrze, że nasze działania przestały być zauważane, stały się oczywiste.

To przecież oczywiste, że:

• to kobieta opiekuje się dzieckiem;
• to kobieta sprząta, pierze, gotuje;
• to kobieta robi zakupy. Jeśli nie robimy zakupów, to musimy zrobić listę, co należy kupić! 

My – kobiety – chcemy równości nie tylko zawodowej, my chcemy równości kulturowej i społecznej. Chcemy na równi z mężczyznami wykonywać obowiązki domowe. Chcemy, żeby mężczyźni, ojcowie dzieciom i synowie matkom, na równi z nami angażowali się w opiekę nad nimi. Mówi się o zrównaniu wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, oczywiście poprzez podniesienie wieku emerytalnego kobiet. To nie jest rozwiązanie. Rozwiązaniem problemu niskich emerytur jest podjęcie działań na rzecz eliminacji nierówności płacowych, co umożliwi podjęcie decyzji, które z rodziców zostanie w domu z chorym dzieckiem. Jeżeli mężczyzna zarabia dwukrotnie więcej, niż kobieta to na zwolnieniu lekarskim na opiekę będzie matka. To kobieta — matka — nie odprowadzi w tym czasie składki emerytalnej i w dalszej perspektywie otrzyma niższą emeryturę.

Na szczęście kobiety są coraz bardziej świadome swoich praw, dlatego jednoczymy się, aby walczyć. Wstępujemy do związków zawodowych, ponieważ stanowią one platformę wspólnego reprezentowania interesów wszystkich pracowników, walki o godne warunki pracy i życia, sprawiedliwe wynagrodzenie oraz bezpieczeństwo zawodowe.

To właśnie my, kobiety odgrywamy kluczową rolę w budowaniu sprawiedliwego i zrównoważonego środowiska pracy. Działamy na rzecz eliminacji nierówności w miejscu pracy, walczymy z dyskryminacją.

To my, kobiety:

• negocjujemy sprawiedliwe wynagradzania i korzyści socjalne dla wszystkich pracowników;
• działamy na rzecz eliminacji wszelkich form dyskryminacji w miejscu pracy, włączając w to: mobbing, molestowanie seksualne oraz nieuczciwe warunki zatrudnienia;
• wspieramy pracujące matki, działamy na rzecz zapewnienia równych szans rozwoju zawodowego i awansu;

Aktywność kobiet w tych strukturach jest niezwykle istotna, ponieważ pomaga w uwzględnieniu różnorodnych perspektyw, co prowadzi do bardziej kompleksowych decyzji i poprawienia warunków pracy i życia we współczesnym bardzo wymagającym świecie.

Małgorzata Ziółek 

Warszawska Międzyzakładowa Komisja Personelu Niepedagogicznego

Międzynarodowy Dzień Kobiet już za rogiem — świętujmy go wspólnie!

Co? Przemarsz od pomnika Mikołaja Kopernika (Krakowskie Przedmieście) do Sejmu (ulica Wiejska 4/6/8);

Kiedy? 9 marca (sobota), godzina 14.00.

W tym roku spotykamy się w Warszawie, aby zaprotestować przeciwko antyspołecznej polityce zaciskania pasa i przemocy ze względu na płeć, jakiej doświadczamy w naszych życiach. Po zeszłorocznych wyborach parlamentarnych głoszono narrację, że to kobiety wygrały wybory i obaliły władze, osiągając swój feministyczny sukces. Liberalne media i organizacje świętowały wysoką frekwencję Polek w tegorocznych wyborach. My wiemy, że to bzdury. Nadal harujemy na śmieciowych umowach i płacimy niebotyczne czynsze, a to wszystko za przyzwoleniem władz, które działają ramię w ramię z przedstawicielami wielkiego biznesu i deweloperów. Legalnej, darmowej aborcji! Godnych płac! Niskich czynszów!

Maszerujemy jako pracownice domów opieki społecznej, magazynierki, kierowczynie, nauczycielki, opiekunki, studentki, lokatorki, matki, działaczki, pielęgniarki, a przede wszystkim kobiety. 

Prosimy partie polityczne o nieprzynoszenie swoich emblematów. 

Link do wydarzenia na Facebooku. Autorka grafiki: porszuwar.

Socjalny Kongres Kobiet to feministyczna inicjatywa działająca od 2018 r., którą zapoczątkowały działaczki Ogólnopolskiego Związku Zawodowego „Inicjatywa Pracownicza”. Socjalny Kongres Kobiet jest odpowiedzią na potrzebę reorganizacji priorytetów ruchu feministycznego – jest miejscem zarówno dyskusji, jak i propozycji realnych zmian dla pracownic, które są wyzyskiwane przez kapitalizm oraz patriarchat, w tym i swoje bogate „siostry'', np. na rzecz interesu prezesek dużych spółek. Godna praca i godna płaca nie są dla „silniejszych” kobiet, które związały się z kapitalistyczną organizacją rynku. Feminizm nie może być ruchem działającym jedynie na korzyść uprzywilejowanych kobiet, a godzącym się na ucisk pracownic. Nie zgadzamy się na wyzysk – również ze strony prezesek, kierowniczek, pracodawczyń. Działamy w związkach zawodowych, stowarzyszeniach lokatorskich i innych grupach walczących z wyzyskiem, biedą i brakiem wpływu na otaczającą nas rzeczywistość. 

V Socjalny Kongres Kobiet odbędzie się 25-26 maja w Łodzi — śledźcie nasze media, aby być na bieżąco.

Przeczytaj więcej o ostatnim SKK tutaj.

Zapoznaj się z postulatami Socjalnego Kongresu Kobiet.

„Na Dzień Kobiet chcemy wyższych płac, niższych czynszów i pełni praw reprodukcyjnych”, mogłyśmy usłyszeć podczas Socjalnego Kongresu Kobiet, w tym roku zorganizowanego w Łodzi. Między 11 a 12 marca 2023 odbyła się już czwarta edycja wydarzenia, które zrzesza najdłużej ignorowane kobiety w Polsce – kobiety pracujące. Do miasta włókniarek zjechały działaczki z całego kraju, by dyskutować o toczonych walkach, wymieniać się przemyśleniami i opracowywać skuteczne strategie.

11 i 12 marca 2023 roku, podczas IV Socjalnego Kongresu Kobiet w Łodzi spotkały się pracownice reprezentujące rozmaite zawody i branże: pielęgniarstwo, opieka nad dziećmi, osobami z niepełnosprawnością (OzN) i osobami starszymi, medycyna, dziennikarstwo, nauczanie dzieci i młodzieży, gastronomia, przemysł ciężki i lekki, marketing, reklama, sprzedaż, praca biurowa, praca socjalna, rolnictwo, sprzątanie, konsultacja telefoniczna, transport, logistyka, praca artystyczna, trzeci sektor. Reprezentatywność wydarzenia zapewniła również różnorodność demograficzna: do Łodzi przyjechały mieszkanki dużych miast i małych miejscowości, doświadczone działaczki i przedstawicielki młodszego pokolenia. Pojawiły się również opiekunki OzN, lokatorki, emerytki, rencistki, matki, studentki i kobiety bezrobotne.

W numerze:

Feminizm kobiet pracy!

Gdzie jest pomnik służącej? (pracownice domowe)

Pracownice drugiej kategorii (pomoc społeczna)

O prawo do pracy – protest Osób z Niepełnosprawnościami i ich rodzin

Belferstwo od zadań specjalnych (edukacja)

Współczesne Amazonki w walce o godną płacę i niższe normy (logistyka)

Dlaczego płacimy wysokie czynsze i dlaczego nikogo to nie obchodzi? (sytuacja mieszkaniowa)

Ogólnopolski Zjazd Lokatorski

Autonomia cielesna kobiet nie jest na rękę elitom (prawa reprodukcyjne)

Druk publikacji został sfinansowany przy wsparciu Fundacji im. Róży Luksemburg - Przedstawicielstwo w Polsce

W numerze:

WSTĘP:

- Potrzebujemy międzynarodowego frontu pracowniczego!

Z ŻYCIA ZWIĄZKU:

- Wspólna walka - Inicjatywa Pracownicza w skrócie

- Zwycięski spór zbiorowy we wrocławskich DPS-ach

- Zwolnienia grupowe i dodatki inflacyjne w Ringier Axel Springer Polska

- Wyrównanie płac do poziomu inflacji to absolutne minimum - podsumowanie spotkania Amazon Workers International

- Referendum strajkowe w Amazonie

- Socjalny Kongres Kobiet 2023

DODATEK LOKATORSKI

- Walka wrocławskich lokatorów byłych mieszkań zakładowych

- Ciepło w domu zimą - nie dla wszystkich mieszkańców Warszawy

- Smart but cold - jak się żyje w mieszkaniu ogrzewanym prądem?

PRAWO:

- Union busting po polsku

TEMAT NUMERU - W CIENIU WOJNY

- Drugi Konwój Pomocy Pracowniczej dla Ukrainy

- Pracodawcy wykorzystują wojnę by odebrać pracownikom ich prawa

- Reformy prawa pracy w rozdartej wojną Ukrainie

- Robotnicy i rynek pracy w Rosji w dobie wojny oraz sankcji

- Setki tysięcy bez dachu nad głową, milony uchodźców - problemy mieszkaniowe w walczącej Ukrainie

11-12 marca 2023 r. w Łodzi odbędzie się kolejna edycja Socjalnego Kongresu Kobiet. Zapraszamy działaczki związków zawodowych, stowarzyszeń lokatorskich oraz organizacji socjalnych! Zapisy na wydarzenie TUTAJ.

[English below]

Jako powstał Socjalny Kongres Kobiet?

I Socjalny Kongres Kobiet odbył się w 2018 r. pod hasłem “O wyższe płace i niższe czynsze”. Zainicjowały go opiekunki ze żłobków, pracownice instytucji kultury, lokatorki z Warszawy i Poznania. Organizatorki pisały: “Nie jesteśmy przedstawicielkami biznesu, czy polityki. Nie chcemy występować w roli ekspertek, liderek czy businesswomen. Działamy w związkach zawodowych, stowarzyszeniach lokatorskich i innych grupach walczących z wyzyskiem, biedą i brakiem wpływu na otaczającą nas rzeczywistość. Kongres ma być otwartą przestrzenią umożliwiającą zabranie głosu i wymianę doświadczeń niezależnie od pozycji społecznej osób w nim uczestniczących. Zamiast typowego panelu proponujemy otwartą dyskusję o problemach, z którymi borykamy się w naszych miejscach pracy i w miejscach zamieszkania. Chcemy przedyskutować, na jakie przeszkody organizacyjne natrafiamy w codziennej działalności i o co musimy walczyć.” [więcej].

Pierwszy kongres stworzył listę postulatów, które wynikały z walk socjalnych kobiet, które zostały doprecyzowane na kolejnych wydarzeniach. Ich celem było też powiązanie walk pracowniczych i lokatorskich, które toczą się w różnych miastach. Wydarzenie powstało w kontrze do liberalnych wydarzeń feministycznych, na których głos podejmują jedynie mężczyźni i uprzywilejowane kobiety [więcej].

Zapraszamy na kolejną edycję Socjalnego Kongresu Kobiet!

Kolejny kongres odbędzie się 11 i 12 marca w Łodzi. Chcemy odejść od tradycyjnej formuły prowadzonych paneli, gdzie pojedyncze kobiety wypowiadają się z pozycji ekspertek o naszych doświadczeniach. My wszystkie tworzymy Socjalny Kongres i jesteśmy na nim prelegentkami. Nie ma feminizmu bez sprawczego udziału w ruchu pracownic oraz lokatorek!

Program

SOBOTA - Mediateka Memo, ul. Moniuszki 5

Godz. 9:00 - 10:30 Rejestracja
Godz. 10:30 - 11:30 Oficjalne otwarcie Kongresu
Godz. 11:30 - 13:30

• BLOK 1 - Dość niskich płac w sektorach sfeminizowanych i opiekuńczych! Postulaty kobiece w miejscach pracy, walki pracownicze kobiet - Sala warszatowa
  
  
• BLOK 2 - Pracując na trzy etaty: opieka nad członkiem rodziny, a działalność społeczna i praca - aspekty prawne i wymiana doświadczeń oraz budowanie strategii wokół urlopu macierzyńskiego, możliwości pracy przy zasiłku pielęgnacyjnym i organizacji procesu pracy. - Sala Cinemo

Godz. 13:30 - 15:00 Przerwa obiadowa

Godz. 15:00 - 17:00

• BLOK 3 - Stop represjom wobec działaczek związkowych! Nigdy nie będziesz szła sama! - kontynuacja dotychczasowych działań podejmowanych po zwolnieniach działaczek związkowych i utrudnianiu działalności związkowej, spojrzenie na problem z perspektywy kobiecej (zwalniają nas też nasze szefowe!). - Sala Warsztatowa
  
  
• BLOK 4 - Mieszkania dla kobiet! Działaczki lokatorskie w walce o prawo do dachu nad głową. Budowanie ruchu lokatorskiego przez kobiety, wymiana doświadczeń między pokoleniami, budowanie strategii w walce. - Sala Cinemo

Godz. 17: 00 - 17:20 Przerwa

17:20 - 19:00 Polityczne podsumowanie Kongresu

19:00 - 19:30 Oficjalne zakończenie

NIEDZIELA - Mediateka Memo, ul. Moniuszki 5

Godz. 10:30 - 11:30 Warsztat dla młodych związkowczyń na temat niebezpieceństw na rynku pracy

Godz. 11:30 - 13:00 Dalsze podsumowania paneli i kongresu

Podczas dwudniowego wydarzenia będziemy mówić o naszej walce na zakładach, a także o represjach, jakie nas w związku z tym spotykają. Podejmiemy temat niskich płac w zawodach sfeminizowanych, szczególnie tych związanych z pracą opiekuńczą, a także kwestię dyskryminacji spotykającej matki. Będziemy miały okazję wymienić się doświadczeniami z walk pracowniczych z pracownicami DPS-ów, nauczycielkami czy pielęgniarkami, ale również kobietami pracującymi w handlu, w magazynach czy w NGO-sach. Jeśli chcecie budować strategie działania oraz współtworzyć postulaty polityczne pracownic, koniecznie przyjeżdżajcie do Łodzi!

Poza obszarami związanymi z pracą zarobkową, będziemy również pochylać się nad sytuacją kobiet w ich gospodarstwach domowych. Pracownice aktywne w związkach zawodowych działają często na trzy etaty - zarobkowo, w domu oraz w organizacji związkowej. O pracy opiekuńczej w życiu prywatnym będziemy mogły porozmawiać z działaczkami, które walczą nie tylko z wyzyskiem kapitalistycznym, ale również z patriarchatem za drzwiami swoich domów. O sytuacji opiekunek oraz opiekunów osób z niepełnosprawnościami będziemy mogły usłyszeć od działaczek Protestu OzN i ich opiekunek, które walczą o możliwość pracy zarobkowej bez utraty świadczenia pielęgnacyjnego przyznanego rodzinie osoby z niepełnosprawnością.

Socjalny Kongres Kobiet tworzą również działaczki ruchów lokatorskich, w tym działającego lokalnie Łódzkiego Stowarzyszenia Lokatorów. Podczas wydarzenia odbędzie się panel poświęcony sytuacji mieszkaniowej kobiet. Spróbujemy zdiagnozować problemy mieszkaniowe kobiet, z jakimi spotykają się grupy lokatorskie z całej Polski. Kobiety ze stowarzyszeń lokatorskich są bowiem często pierwszą linią wsparcia samotnych matek z dziećmi, opiekujących się osobą starszą czy z niepełnosprawnością, migrantek czy emerytek, gdy dochodzi do konfliktu z właścicielem mieszkania. Ważnym aspektem jest również coraz aktywniejsza młodzież, która chce tworzyć ruch lokatorski, a przy tym ma swoje własne specyficzne problemy mieszkaniowe. Będziemy mówić więc o różnicach pokoleniowych, ale przy okazji tworzyć wspólne strategie w walce o niskie czynsze i dostęp do mieszkań socjalnych!

Zapisy na Socjalny Kongres Kobiet

Zgłoszenia do 19 lutego są przyjmowane poprzez formularz, pod linkiem: https://forms.gle/f5d8suqF2EBkix5a8

Informacje praktyczne

Socjalny Kongres Kobiet odbędzie się w Mediatece MeMo na ulicy Stanisława Moniuszki 5. Jest to nowo powstałe miejsce kultury znajdujące się w odnodze jednej z głównych ulic Łodzi. Niedaleko można znaleźć sklepy oraz aptekę, a w samej Mediatece funkcjonuje kawiarnia. Na miejscu zapewniona będzie przestrzeń oraz opieka dla dzieci. W sobotę oprócz przekąsek będzie serwowany obiad. Budynek jest przystosowany dla osób z niepełnosprawnościami. Mediateka MeMo znajduje się 10 minut pieszo od dworca Łódź Fabryczna oraz 25 minut komunikacją miejską od dworca Łódź Kaliska.

Socjalny Kongres Kobiet będzie z pewnością intensywny, więc chcemy zadbać również o wspólny odpoczynek po sobotniej dyskusji. Integracja odbędzie się w klubokawiarni Niebostan na ulicy Piotrkowskiej 17. Nocleg zapewniony jest w Schronisku Młodzieżowym na ulicy Legionów 27. Mediateka MeMo, Klubokawiarnia Niebostan oraz Schronisko Młodzieżowe na Legionów znajdują się w centrum miasta, w niedalekiej odległości od siebie.

W niedzielę chcemy jako Socjalny Kongres Kobiet wesprzeć corocznie organizowaną Manifę. Wyjdźmy na ulicę z wypracowanymi przez nas postulatami - szczególnie po tym, jak niedawno miasto stłumiło strajk pracownic i pracowników Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łodzi, wokoło postępuje gentryfikacja, sprzedawany jest zasób miejski, a lokatorki z dziećmi są eksmitowane do jednoizbowych mieszkań bez dostępu do WC. Niech głosy działaczek związkowych i ruchów lokatorskich z Łodzi i całej Polski zostaną usłyszane!

W razie jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości możecie kontaktować się z Weroniką Dąbrowicz - koordynatorką ds. kobiet w Ogólnopolskim Związku Zawodowym Inicjatywa Pracownicza: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Do zobaczenia w marcu!

Invitation to the Social Congress of Women - March 11-12, 2023, Lodz (Poland)

The Social Congress of Women is organised by the female activists from IP / Workers’ Initiative union and Tenants Association to mark the International Women’s Day. The aim of the Congress is to build action strategies and co-create political demands of women workers. 

During the two-day event, we will talk about our struggles at the workplaces, as well as the repressions we face as a result. We will take up the subject of low wages in feminized professions, especially those related to care work, as well as the issue of discrimination faced by mothers. We will have the opportunity to exchange experiences of labour struggles with female care workers, teachers and nurses, but also women working in trade, in warehouses or in NGOs. If you want to build action strategies and co-create political demands of women workers, be sure to come to Lodz!

In addition to the areas related to wage labour, we will also lean into the situation of women in their households. Women workers who are active in trade unions often work three jobs – wage labour, work at home and in a trade union organization. We will talk about care work with female activists who fight not only against capitalist exploitation, but also against patriarchy outside of their homes. We will hear about the situation of caregivers of people with disabilities, who are fighting for the possibility of paid employment without losing the nursing benefit granted to the family of a person with a disability.

The Social Congress of Women is also made up of activists from tenant movements, including the locally active Lodz Tenants Association. The event will feature a panel on the housing situation of women. We will try to diagnose women's housing problems faced by tenant groups from all over Poland. After all, women from tenant associations are often the first-line support for single mothers with children, those caring for an elderly or person with disability, migrant or retired women when there is a conflict with the landlord. An important aspect is also the increasingly active youth, who want to create a tenant movement, and at the same time have their own specific housing problems. So we will talk about generational differences, but at the same time create common strategies in the fight for low rents and access to social housing!

Saturday, March 11 - Mediateka Memo, Moniuszki 5 street, Lodz

9:00 - 10:30 Registration
10:30 - 11:30 Opening of the Congress
11:30 - 13:30 Panels and discussions:

• Enough of low wages in feminized and care sectors! Women's demands in the workplace, women's labor struggles (Workshop Room)
• Working three jobs: caring for a family member, social and work activism - legal aspects and exchange of experiences, as well as building
  strategies around maternity leave, the possibility of working with nursing benefits and organizing the work proces (Cinem0 Room)

13:30 - 15:00 Lunch break
15:00 - 17:00 Panels and discussions:

• Stop the repression of female union activists! You will never walk alone! - A continuation of previous actions taken after the dismissal of female
  union activists and obstruction of union activities, looking at the problem from a female perspective (Workshop Room)
• Housing for women! Women tenant activists in the fight for the right to a roof over their heads. Building the tenant movement by women, sharing
  experiences between generations, building strategies in the struggle (Cinemo Room)

17: 00 - 17:20 Break
17:20 - 19:00 Summary of the First Day of the Congress

Sunday, March 12 - Mediateka Memo, Moniuszki 5 street
10:30 - 11:30 Workshop for young female unionists on the dangers of the labour market
11:30 - 13:00 Closing of the Congres

Please let us know and register by February 19 so we can arrange translation and accommodation: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

W Sejmie powstał Parlamentarny Zespół ds. kobiet na rynku pracy, którego inauguracyjne spotkanie odbyło się 14 stycznia 2023 roku. Do rozmów zaproszono przedstawicielki związków zawodowych: Jedność Pracownicza, Sierpień ‘80, OPZZ, Konfederacja Pracy oraz Inicjatywa Pracownicza. Według deklaracji posłanek, które zainicjowały prace zespołu, jego głównym zadaniem jest kompleksowe spojrzenie na problem luki płacowej, niskich płac w sektorach sfeminizowanych, dyskryminacji matek na rynku pracy czy represji wobec związkowczyń.

W pierwszy weekend sierpnia br., na poznańskim squacie Rozbrat odbyła się trzecia edycja zjazdu „Młodzież w ruchu pracowniczym”. Spotkanie struktur związku zrzeszających osoby młode osoby było okazją do integracji, wymiany doświadczeń, edukacji oraz dyskusji nad strategiami działania.

Nieczynne żłobki, przedszkola i szkoły. Nieczynne świetlice. Nieczynne stołówki. Dziećmi, którymi do tej pory w ciągu dnia zajmowały się nauczycielki, wychowawczynie na świetlicy i panie kucharki, w czasie lockdownu musiał się zająć ktoś inny. Pandemia nałożyła na kobiety dodatkowe obciążenie: pracę opiekuńczą, którą trzeba było świadczyć jednocześnie z pracą zawodową. To jednak nie oznaczało zmniejszenia presji na efektywność. Pracownice są wciąż rozliczane z osiągniętych wyników tak, jakby w czasie pandemii nie brały na siebie dodatkowego etatu, czyli opieki nad dziećmi.

Tym tematem zajęły się członkinie komisji Inicjatywy Pracowniczej działającej w Polskiej Akademii Nauk i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Wystąpiły z apelem do ministra nauki, by uwzględnił sytuację osób pracujących naukowo i opiekujących się małymi dziećmi w czasie rozliczania ich pracy przez jednostki naukowe, w czasie rozliczania realizacji grantów i w procesie aplikowania o nowe granty oraz przy ewaluacji pracy zatrudniających je jednostek naukowych. Do ministra został wysłany list, który podpisało ponad 1600 osób.

Publikujemy wywiad z Herbertem Clarosem na temat walk pracowniczych w Brazylii, kraju ciężko dotkniętym pandemią koronawirusa i kryzysem kapitalizmu. Herbert jest członkiem Związku Zawodowego Metalowców (Sindicato dos Metalúrgicos), który wchodzi w skład federacji CSP-Conlutas [LINK].

Rok 2020 był czasem próby nie tylko dla ruchu kobiecego, wydarzenia ostatnich miesięcy podzieliły środowisko, nadwątliły sojusze, wiele i wielu z nas zmusiły do przemyślenia i zdefiniowania się na nowo w naszej działalności aktywistycznej i w ramach związku zawodowego.

Broszura w formie gazetowej przygotowana z okazji 8 marca (Dzień Kobiet). Publikacja poświęcona jest tematyce związków między walkami pracowniczymi i lokatorskimi a sytuacją kobiet.