Czy możliwe jest jeszcze zbudowanie ruchu robotniczego, takiego jaki był na przełomie XIX i XX wieku?
Dokładnie takiego samego - nie jest możliwe. Z wielu powodów. Przede wszystkim z powodu struktury zatrudnienia, dziś większość pracowników to osoby zatrudnione w – jak to się określa – produkcji niematerialnej, czyli w handlu i usługach. W przeciwieństwie do wielkoprzemysłowej klasy robotniczej pracują oni w wielu małych zakładach pracy, są rozproszeni, trudniej im zatem zorganizować się w związki zawodowe, które w dalszym ciągu są podstawową formą stowarzyszania się robotników. Choć rola związków zawodowych gwałtownie maleje, to w ich miejsce nie rodzi się nic nowego, inna forma ruchu pracowniczego. Same związki też się nie reformują. Z tej perspektywy trudno uwierzyć w to, iż możliwy jest masowy ruch pracowniczy wzorem tego z przełomu XIX i XX wieku.

4. listopada 2007 roku w Warszawie odbyło się międzynarodowe spotkanie dyskusyjne, w którym udział wzięli przedstawiciele europejskich organizacji anarchosyndykalistycznych. Zorganizowane przez warszawski kolektyw CK-LA pod hasłem: "Inny świat jest możliwy. Anarchosyndykalizm w praktyce -wczoraj i dziś", zostało poświęcone dyskusji nad praktycznymi działaniami, które podejmują dziś organizacje, odwołujące się do idei anarchosyndykalizmu.

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele: francuskiej CNT (Krajowa Konfederacja Pracy), hiszpańskiej CGT (Powszechna Konfederacja Pracy), greckiego ESE (Wolnościowy Związek Pracowników Grecji) oraz IWW z Anglii i ze Szkocji (Przemysłowi Robotnicy Świata). Stronę polską reprezentowały OZZ IP (Ogólnopolski Związek Zawodowy Inicjatywa Pracownicza oraz CK-LA (Czerwony Kolektyw - Lewicowa Alternatywa). [Od redakcji: dziś grupa ta skróciła swą nazwę do Lewicowa Alternatywa, w tekście jednak nie zostało to zmienione].

1. Centralna Organizacja Szwedzkich Pracowników - SAC jest syndykalistycznym* ruchem pracowniczym, który stawia sobie za zadanie realizację socjalizmu wolnościowego, w którym środki produkcji będą zarządzane i stanowić będą własność wszystkich pracowników. Naszym celem jest dążenie do społeczeństwa bezklasowego i z tego powodu również SAC zawiera w sobie profeministyczne i antyseksistowskie przesłanie.

2. Decydującym konfliktem w kapitalizmie jest to, że istnieją różnice pomiędzy pracownikami i pracodawcami, którzy generują bogactwo. Ten konflikt kończy się zawsze walką klas, ponieważ pracownicy nie mają nikogo do kogo by mogli się zwrócić.

3. Kapitalizm zużywa wszystkie środki aby zwiększać produktywność i zyski. Efektem rozwoju gospodarczego jest bezlitosna eksploatacja ludzi i otoczenia. Efektem tego jest to, że pracownicy są nadmiernie wykorzystywani, niezastąpione bogactwa naturalne są niszczone, środki produkcji są rujnowane, a za to ciągle powiększa się rozwarstwienie społeczeństwa.

Wywiad z Rasmusem Fleisherem, członkiem SUF/SAC został przeprowadzony podczas spotkania na obozie antygranicznym w Krynkach w lipcu 2001 roku. Na niektóre pytania odpowiedziała również Hannele Peltonen, która prowadzi sekretariat SAC.

Co oznacza skrót "SAC"?
Svensk Arbetaren Centralorganisation czyli Centralna Organizacja Szwedzkich Robotników. Nazwa mówi sama za siebie czyli o naszym dążeniu do zjednoczenia się szwedzkich pracowników.

Jak wyglądały początki Waszego związku? Przybliż nam nieco jego historię.
Historia SAC rozpoczęła się w 1910 roku od wielkiego strajku przeprowadzonego przez socjaldemokratyczne związki. W pewnym momencie związki te stwierdziły, że już nie chcą go przedłużać, jednak nie było to zgodne z wolą strajkujących, zdecydowanym na kontynuację strajku. Wtedy właśnie powstał SAC jako rewolucyjna odpowiedź na reformistyczne zapędy dotychczasowych związków zawodowych. Część ludzi o przekonaniach anarchosyndykalistycznych opuściła duży związek nazywający się LO (LandOrganisation) i postanowiła działać na własną rękę. Tak właśnie zaczął się SAC, który stał się organizacją masową, gdzie każdy robotnik miał równorzędny głos i mógł o wszystkim współdecydować, podejmować akcje strajkowe bez oglądania się na biurokrację związkową.

Niniejsza broszura jest zapisem fragmentów wypowiedzi i dyskusji jaka odbyła się 8 listopada 2003 roku w Poznaniu na Ogólnopolskiej Konferencji Ruchu Protestu Pracowniczego. Celem konferencji była próba integracji środowiska pracowniczego oraz sformułowanie najważniejszych problemów ruchu. Na Konferencji pojawiło się kilkudziesięciu przedstawicieli reprezentujących kilkanaście zakładów pracy z całej Polski. Uczestnicy reprezentowali różne związki zawodowe i opcje światopoglądowe. W spotkaniu udział wzięli także przedstawiciele niemieckiego anarchosyndykalistycznego związku zawodowego FAU. Mówiono zarówno o metodach walki, udziale i roli związków zawodowych w protestach pracowniczych, roli państwa jako katalizatora niektórych konfliktów, a także o działaniach pracodawców zmierzających do ubezwłasnowolnienia ludzi pracy. Zebranie tych wypowiedzi uznaliśmy za ważne, bowiem poglądy działaczy pracowniczych z trudem trafiają na łamy prasy, a jeżeli tak się dzieje, przedstawiane są jako problemy o charakterze wyjątkowym. Tymczasem kryzys ma rozległy charakter i dotknął wiele grup zawodowych.

Czym są Ogólnopolskie Konferencje Pracownicze?
Ogólnopolskie Konferencje Pracownicze to cykliczne spotkania osób zainteresowanych problemami świata pracy oraz aktywistów ruchu pracowniczego, (związkowców, działaczy społecznych, przedstawicieli prasy i organizacji pozarządowych oraz działaczy ruchów lewicowych i anarchistycznych), poświęcone najistotniejszym problemom pracowniczym - dotyczącym zarówno Polski, jak i całego Świata.

Każda Konferencja to cykl wykładów, dyskusji, referatów i spotkań, koncentrujących się wokół jednego lub kilku szczegółowych zagadnień. Na Konferencjach podejmuje się także próby inicjowania współpracy różnych środowisk oraz ustala wspólne inicjatywy i kampanie na rzecz świata pracy.

Fragment wywiadu przeprowadzonego z polskim uczestnikiem syndykalistycznego związku zawodowego Industrial Workers of the World (Przemysłowi Robotnicy Świata), związku w którym uczestniczyli już czynnie polscy emigranci w Stanach Zjednoczonych w latach 20. ubiegłego wieku. Bartek od ponad dwóch lat mieszka w Londynie. Od samego początku pracuje w branży budowlanej, przy rozbiórkach, remontach stacji metra, a ostatnio jako hydraulik przemysłowy na dużych placach budowy. Od ponad roku jest członkiem londyńskiej sekcji IWW, zrzeszonym w Industrial Union No 330 - Construction Department.

Może najpierw w skrócie powiedz czym jest IWW?
Industrial Workers of the World jest międzynarodowym związkiem pracowników najróżniejszych branż i zawodów, założonym w Stanach Zjednoczonych w 1905 roku. Idea przyświecająca IWW jest do dzisiaj aktualna. IWW twierdzi, że pomiędzy klasą robotniczą a klasą pracodawców istnieje ciągły konflikt. Te dwie klasy nie mają ze sobą żadnych wspólnych interesów. Pracodawcy w systemie kapitalistycznym zawsze będą eksploatować pracowników, kontrolować ich, a kiedy przestają być potrzebni - eliminować. IWW od samego momentu powstania stoi na niezmiennym i bezkompromisowym stanowisku wobec klasy właścicieli i pracodawców.

W ciągu 20 lat na świecie zaszły dramatyczne zmiany w poziomie zamożności jego obywateli. Miliony ludzi zostało zdegradowanych do roli walczących o przetrwanie biedaków, jednocześnie garstka bogaczy osiągnęła poziom zamożności i władzy nie znany dotąd nigdy w przeszłości.

- 340 miliarderów świata posiada obecnie więcej dóbr, niż 2 miliardy "najbiedniejszych" obywateli naszej planety. Codziennie jesteśmy świadkami klęsk głodu oraz postępującej degradacji środowiska naturalnego. Wszystko po to, aby parę tysięcy bogaczy uczynić jeszcze bogatszymi i bardziej wpływowymi.

- Całkiem niedawno świat oglądał upadek policyjnych reżimów Europy Wschodniej. W krajach tych rozpoczął się proces budowy wyjątkowo prymitywnego, neoliberalnego kapitalizmu. System ten, pod szyldem wolnego rynku wprowadza nie znane dotąd zniewolenie ekonomiczne i wyzysk ludzi pracy.

Przed krajowym zjazdem IP przeprowadziliśmy ankietę, w której komisje zakładowe zapytaliśmy o opinie w ważnych dla związku kwestiach, w tym stosunku do partii politycznych. Efektem było przyjęcie oficjalnej uchwały przez delegatów, w której czytamy: „(1) Delegaci podjęli decyzję, że zarówno członkowie Komisji Krajowej, jak też członkowie Krajowej Komisji Rewizyjnej nie mogą w czasie pełnienia funkcji związkowych angażować się w prace organizacyjne partii politycznych. (2) Delegaci zadecydowali, że członkowie Komisji Krajowej i Krajowej Komisji Rewizyjnej, na czas pełnienia swojej kadencji związkowej, muszą zawiesić członkostwo w partiach do których należą.”

W kwestii tej swoje stanowisko postanowili zająć osobno przedstawiciele naszego związku ze Śląska, a ściślej z komisji środowiskowej. Poniżej przedstawiamy oficjalne stanowisko śląskiej Komisji Środowiskowej OZZ IP „w sprawie zagrożeń politycznych wewnątrz związku”:

Syndykat − mafia, camorra, “sex and crime”?

Bez paniki! Słowo “syndykat” pochodzi z języka francuskiego i właściwie znaczy tyle co „związek zawodowy”. Dlaczego zatem nie chcemy po prostu nazwać się „związkiem zawodowym”? Dlatego, że jesteśmy związkiem zawodowym w sensie niezafałszowanym, pierwotnym: walczącą, oddolną organizacją społeczną, wolną od hierarchii i mającą dość biurokratów.

Czym jest anarchosyndykalizm
Syndykalizm narodził się w reakcji na postępujący reformizm partii socjalistycznych i związków zawodowych końca XIX. wieku. Pod wpływem idei anarchistycznych w obrębie syndykalizmu rozwinął się ruch związkowy o zasięgu ogólnospołecznym (FAU), który następnie nadał sobie nazwę anarchosyndykalizmu. Anarchosyndykalizm łączy walkę o lepsze życie z anarchistyczną koncepcją społeczeństwa, sprzeciwiając się państwu i stawiając na samorządność.

Poniższy wywiad jest efektem rozmowy przeprowadzonej z sekretarzem generalnym Krajowej Konfederacji Pracy, panią Anną Siguenza, w Madrycie w sierpniu 2002 roku. Rozmowa była zapisywana, a nie nagrywana i dlatego też wypowiedzi nie są tłumaczone "słowo w słowo", jednak treść nie została zmieniona.

Ilu członków liczy teraz CNT i ile istnieje siedzib związku?
Aktualnie jest ok. 12 tys. członków. Każdy oddział związku ma swoje biuro, jest ich ok. 150. Jeżeli oddział jest mały i nie ma pieniędzy, posiada tylko skrytkę pocztową, a spotkania odbywają się w różnych lokalach.

Jak wygląda struktura związku?

Struktura jest bardzo charakterystyczna, ma swoje korzenie w historii i jesteśmy z niej bardzo dumni. Początkowo CNT miało organizację podobną do związków branżowych, ale po pierwszym strajku generalnym zmieniono ją na bardziej użyteczną. Dokonano tego w ten sposób, że jeden związek reprezentował jedną gałąź przemysłu np. związek edukacji, transportu (1) etc. Tworzą one federację lokalną danego miasta. W przypadku wsi i małych miasteczek funkcjonuje tylko jeden związek wielo-zawodowy - sindicato de oficios varios (2), skupiają one związkowców ze wszystkich miejsc pracy danej wsi czy miasteczka. Strukturę regionalną tworzą również SU, a nie federacje lokalne, co czyni ją bardziej bezpośrednią. Poza tym związki regionalne nie podejmują decyzji, a jedynie koordynują działania.

Wywiad z Jose Mari Olaizola Albenizem z CGT, przeprowadzony przez Stefano d'Errico i Franco Lachetta.

Czym jest CGT (Confederatión General del Trabajo - Powszechna Konfederacja Pracy)?
Jest to organizacja anarchosyndykalistyczna, która odłączyła się od CNT (Confederatión National del Trabajo) około dziesięć lat temu. Rozłam zaczął się, kiedy część działaczy CNT zawróciła większą uwagę na problem wyalienowania tej organizacji ze środowiska pracowniczego. Jako odpowiedź powstała CGT, do której przystąpiły niektóre oddziały starego CNT. Od tego czasu krok po kroku zdobywaliśmy coraz większe wpływy w środowisku pracowniczym.

 Swoją działalność opieramy na ideach federalizmu, solidarności i akcji bezpośredniej. To właśnie różni nas od zbiurokratyzowanego syndykalizmu Comisiones Obreras i UGT (Unión General de Trabajadores). Liczebność CGT wciąż rośnie. Nasza historia przypomina historię innych wolnościowych syndykatów czy struktur anarchosyndykalistycznych. Działamy także poza granicami Hiszpanii - członkowie CGT brali udział w demonstracjach w Amsterdamie w 1997 roku czy Kolonii w 1999 roku, a także we Francji i innych krajach.

Poniżej przedstawiamy wyniki ankiety przeprowadzonej przed Zjazdem Delegatów IP. Celem ankiety była odpowiedźź na pytanie, w jakim kierunku powinien zmierzać związek. Chodziło przede wszystkim o rozpoczęcie dyskusji na temat deklaracji ideowej Inicjatywy Pracowniczej, oraz dyskusji nad zmianami statutowymi. Nie wszystkie ankiety napłynęły. Poniższe opracowanie jednak jest dostatecznie reprezentatywne i pozwala się zorientować w poglądach na dany temat, różnych komisji związku.

Pierwsze pytania dotyczyły stosunku do obecnie działających związków zawodowych oraz czym Inicjatywa Pracownicza powinna się różnić od innych organizacji związkowych. Wielu członków IP mówiło, że ma negatywny stosunek do związków zawodowych, przede wszystkim dlatego, że są skorumpowane. Po drugie wskazywano na etatyzm i brak wpływu szeregowych członków związków zawodowych na decyzje podejmowane przez władze związkowe. Po trzecie krytykowano upolitycznienie związków zawodowych: „Większość związków zawodowych sympatyzuje, lub też wspiera grupy polityczne zainteresowane wejściem do parlamentu... Jest to w szczególności charakterystyczne dla dużych central związkowych działających w kraju. W wielu przypadkach władze związkowe zapominają w jakim celu zostały powołane.”